هزینه یابی چرخه عمر محصول چیست؟
مفهوم هزینه یابی چرخه عمر محصول چیست؟ چرا باید حسابداران انواع روش‌های هزینه یابی را بلد باشند؟ این روش هزینه یابی چه معایب و مزایایی دارد؟ کدام شرکت‌ها می‌توانند از این روش برای هزینه یابی محصولات فیزیکی و خدمات خود استفاده کنند؟ در این مطلب، به تمامی سوالات شما برای هزینه یابی چرخه طول عمر محصول پاسخ می‌دهیم.
با روش هزینه یابی چرخه طول عمر محصول می‌توان قیمت گذاری رقابتی را انجام داد
هزینه یابی چرخه عمر محصول چیست؟
هزینه یابی چرخه عمر محصول Product Life Cycle Costing، یکی از مفاهیمی است که در سیستم‌های حسابداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مفهوم، بیش از 70 سال است که استفاده می‌شود و شامل هزینه‌هایی‌ست که صرفاً برای ساخت و عرضه محصولات انجام شده است. مدیران برای تصمیم گیری در مورد قیمت گذاری محصولات، به فاکتور‌هایی مثل هزینه‌های چرخه عمر محصول نیاز دارند. اما قبل از از بیان اهداف و مراحل این روش هزینه یابی، باید با مفهوم دوره طول عمر بیشتر آشنا شویم.
بیشتر بخوانید: هزینه سربار چیست؟
منظور از دوره عمر محصول چیست؟
با اینکه هزینه یابی بر مبنای چرخه عمر محصول، یک روش نسبتاً قدیمی است، اما هنوز هم حسابداران با مفهوم چرخه طول عمر آشنایی کامل ندارند. طول عمر یک محصول شامل بازه زمانی طراحی تا عرضه آن در بازار است. یعنی دقیقا از تایمی که استارت طراحی محصول (فیزیکی یا غیر فیزیکی) زده می‌شود، چرخه طول عمر شروع شده و تا عرضه آن در بازار و رسیدن به دست مصرف کننده، ادامه خواهد داشت.
شرکت‌ها در این بین ممکن است فعالیت‌هایی در تحقیق و توسعه (R&D)، طراحی و دیزاین، ساخت و تولید، فروش، بازاریابی و تبلیغات، توزیع و خدمات پس از فروش را داشته باشند. بنابراین نمی‌توان هزینه یابی چرخه عمر محصول را به یک فعالیت مشخص یا یک بازه کوتاه مدت، محدود کرد.
مراحل هزینه یابی چرخه عمر محصول
روش هزینه یابی چرخه طول عمر محصول، از 8 مرحله زیر تبعیت می‌کند:
- برنامه ریزی
- طراحی و ساخت نمونه
- آزمایش و تست‌های اولیه
- ساخت و راه اندازی خط تولید
- تبلیغات و بازاریابی
- توزیع
- ضمانت و خدمات پس از فروش
- توقف تولید
اما اهداف و کاربرد این روش هزینه یابی در چیست؟ چرا هزینه یابی چرخه عمر محصولات، تا این اندازه اهمیت دارد؟
بیشتر بخوانید: آشنایی با هزینه یابی مرحله‌ای برای محاسبه ضایعات تولید
در صورتی که فروش یک محصول اشباع شده باشد، باید برای جلوگیری از ضرر تولید آن را متوقف کرد
اهداف هزینه یابی دوره عمر محصول
روش‌های هزینه یابی سنتی، تاکید زیادی روی هزینه‌ها و مخارجی دارد که صرفاً برای ساخت محصول انجام شده است. اما برای قیمت گذاری دقیق و محاسبه بهای تمام شده محصولات (قیمت گذاری رقابتی)، باید از روش‌های به‌روزتر استفاده کرد. روش‌هایی مثل هزینه یابی چرخه عمر محصول، مجموع مخارج انجام شده 0 تا 100 محصول را نشان می‌دهد. با کمک این روش، اطلاعات و داده‌های مدیران مالی و حسابداری برای قیمت گذاری روی محصولات مختلف، کامل‌تر خواهد شد.
دوره‌های عمر محصول
به طور کلی هر محصول، 5 چرخه طول عمر دارد:
- مرحله طراحی و توسعه
تمام هزینه‌هایی که صرف طراحی، تولید و توسعه محصولات می‌شود باید جزو این مرحله قرار بگیرد. در این مرحله، مقابل درآمد‌ها در لیست هزینه یابی چرخه عمر محصول، عدد صفر نوشته شده است. یعنی تا زمانی که محصول به بازار عرضه نشده، طبیعتاً درآمدی را برای شرکت نخواهد داشت.
- مرحله معرفی و بازاریابی
در این مرحله باید هزینه‌های توزیع، معرفی و بازاریابی لحاظ شود. یقیناً محصولی که به تازگی وارد بازار شده نیاز به معرفی به مشتریان و تبلیغات دارد. یعنی با وجود ورود درآمد و کسب سود از فروش، هزینه‌هایی هم باید برای بازاریابی و تبلیغات انجام شود. از طرف دیگر، ممکن است انجام سرمایه‌گذاری‌های جدید برای افزایش تولید و بالا بردن ظرفیت هم لازم باشد.
- مرحله رشد و صعود
در مرحله رشد و صعود، لیست هزینه یابی چرخه عمر محصول به سمت سود دهی بیشتر و فروش بالاتر حرکت می‌کند. با افزایش تقاضای بازار، سود حاصل از فروش بیشتری نصیب شرکت می‌شود.
- مرحله بلوغ و ثبات
سودآورترین دوره و طول عمر محصول، در این نقطه است. جایی که فروش محصول به بیشترین حد خود می‌رسد و بالاترین سود به شرکت وارد می‌شود. یقیناً بعد از این مرحله، تعداد تقاضا و فروش محصول کاهش پیدا می‌کند. بنابراین هر چه مرحله 4 بیشتر طول بکشد، سود شرکت هم بیشتر خواهد بود.
- مرحله نزول و توقف
هنگامی که مشتریان بالقوه شما محصول را خریداری کرده باشند و دیگر فروش چندان زیادی نصیب محصول نشود، وارد این مرحله خواهید شد. این نقطه جایی است که هزینه ساخت و نگهداری خط تولید، بیشتر از سود فروش محصول خواهد شد. در همین نقطه است که شرکت باید تصمیم به توقف تولید، بگیرد.
مراحل هزینه یابی چرخه عمر محصول
مزایا و معایب چرخه عمر محصول چیست؟
یقین هر روش هزینه یابی مزایا و معایب خاص خود را دارد. برای روش هزینه یابی چرخه عمر محصول هم، مزایا و معایب مختلفی ذکر می‌شود. این وظیفه هیئت مدیره، مدیرعامل شرکت، مدیران مالی و حسابداران ارشد است که انجام یا عدم انجام هزینه یابی چرخه طول عمر محصول را تصمیم گیری کنند. با این حال برای این روش، مزایای زیر وجود دارد:
- امکان محاسبه دقیق میزان سودآوری محصول
- فراموش هم آوردن سهولت در تصمیم‌گیری توسعه یا توقف تولید
- امکان برآورد حجم فروش و قیمت گذاری دقیق
- امکان محاسبه هزینه‌های جانبی تولید محصول
- امکان محاسبه هزینه‌های انجام شده در هر چرخه از طول عمر محصول
با این حال، روش هزینه یابی چرخه عمر محصول بی‌عیب و نقص نیست. در استفاده از این روش، باید به یاد داشته باشید که اهمیت هزینه‌های دوره عمر محصول، نسبی است. یعنی مثلاً برای خرده فروشی‌ها، حسابدار باید هزینه‌های پایین دستی را اهمیت بیشتری قائل شود. در مقابل، در شرکت‌های کامپیوتری و تجهیزاتی، هزینه‌های بالادستی اهمیت بیشتری دارد.
بیشتر بخوانید: چه شرکت‌هایی بهتر است از هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) استفاده کنند؟
جمع بندی
در دوره حسابداری صنعتی موسسه پکت، با انواع روش‌های هزینه یابی از جمله روش هزینه یابی چرخه عمر محصول آشنا می‌شوید. برای یک حسابدار شرکت صنعتی، لازم است که بهای تمام شده محصولات را به دقت برای مدیران مالی و بالادستی محاسبه کند. بنابراین لازم است که به عنوان یک حسابدار متخصص، در کارتان بدون نقص جلو بروید.
آموزشگاه حسابداری حسابداران خبره (پکت)، برگزار کننده دوره‌های مختلف حسابداری و مالی است. از آموزش‌های مقدماتی گرفته تا آموزش‌های پیشرفته را می‌توانید در دوره‌های پکت بگذرانید. داشتن مهارت بیشتر و توانایی بالاتر، به شما کمک می‌کند تا برای گرفتن فرصت‌های شغلی بهتر دستتان باز باشد. با این حال، آموزش تئوری و عملی پکت تنها چیزی نیست که به دست می‌آورید. مدرک و گواهینامه دوره حسابداری صنعتی حسابداران خبره، اعتبار زیادی در بازار کار دارد که شرایط را برای استخدام راحت‌تر هموار می‌کند.