درباره استاندارد بین‌المللی حسابداری 8
محتوای استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره 8 درباره رویه‌های حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اصلاح اشتباهات صحبت می‌کند. در این مطلب مختصری درباره این استاندارد آموزش می‌بینیم.
رویه‌های حسابداری
تعریف
اصول، مبانی، میثاق‌ها، قواعد و روش‌های مشخصی است که یک واحد تجاری از آنها در تهیه و ارائه صورت‌های مالی خود استفاده می‌کند.
انتخاب و بکارگیری رویه های حسابداری
1- اگر درخصوص یک معامله، استاندارد یا تفسیر مشخصی وجود داشت، باید از آن استاندارد یا تفسیر پیروی شود؛
2- چنانچه درخصوص یک معامله، استاندارد یا تفسیری وجود نداشت، باید به قضاوت مدیریت اتکا شود و قضاوت باید با استناد به منابع زیر انجام شود:
- الزامات و رهنمودهای مندرج در سایر استانداردها یا تفاسیری که به موضوعاتی مشابه مربوط می‌شوند؛
- تعاریف و معیارهای شناخت مندرج در چارچوب نظری؛
- استفاده از سایر استانداردهایی که مبتنی بر چارچوب نظری مشابه است یا سایر رویه‌های صنعت یا ادبیات حسابداری که با استاندارها یا تفاسیر مغایرتی ندارد.
ثبات رویه
واحد تجاری درمورد مبادلات، رویدادها و شرایط مشابه، از رویه‌هایی یکسان استفاده کند.
تغییر در رویه حسابداری
تنها هنگامی رخ می‌دهد که:
- تغییر رویه بر اساس یک استاندارد یا تفسیر الزامی باشد؛
- با تغییر در رویه، اطلاعات مربوط‌تر و قابل اتکاتری ارائه شود.
قاعده کلی
چنانچه تغییر ناشی از وجود یک استاندارد یا تفسیری جدید باشد، باید الزامات مربوط به گذار بکار گرفته شود؛ اما درصورت عدم وجود هرگونه الزام مربوط به گذار، باید تسری به گذشته انجام شود.
نکته!
چنانچه تعیین آثار ناشی از اشتباه در یک دورۀ مشخص یا آثار تجمیعی اشتباه امکان‌پذیر نباشد، باید آثار تغییر رویه تنها با تسری به نزدیکترین دوره ممکن اعمال شود.
افشا
درخصوص تغییر رویه حسابداری افشای این موارد الزامی است:
- عنوان استاندارد یا تفسیری که موجب وقوع تغییر شده است؛
- ماهیت تغییر در رویه؛
- شرحی از شرایط گذار؛
- مبلغ تعدیل انجام شده در هریک از اقلام اصلی متأثر از تغییر رویه و سود هر سهم، در دوره جاری و هر یک از دوره‌های قبلی ارائه شده؛
- مبلغ تعدیل مربوط به دوره‌های قبلی که ارائه نشده است؛
- درصورتی که بکارگیری با تسری به گذشته امکان‌پذیر نباشد، ارائه شرح و توضیحات لازم درمورد نحوه بکارگیری تغییر در رویه.
نکته!
تکرار موارد افشای ذکرشده در صورت‌های مالی دوره‌های بعد ضروری نیست.
تغییر در برآوردهای حسابداری
تعریف
تغییر در یک برآورد حسابداری به معنای تعدیل مبلغ دفتری یک دارایی یا یک بدهی یا هزینه‌های مربوط است که به دلیل تجدید ارزیابی منافع و تعهدات آتی مورد انتظار مربوط به دارایی یا بدهی مورد نظر رخ می‌دهد.
قاعده کلی
اثر تغییر در برآورد با تسری به آینده و با انعکاس در سود و زیان دوره‌های زیر شناسایی میشود:
- در دوره تغییر، درصورتی که تغییر در برآورد تنها بر این دوره تأثیرگذار باشد؛
- در دوره تغییر و دوره‌های آتی.
افشا
- ماهیت و مبلغ تغییر در برآوردی که بر دوره جاری تأثیرگذار است (یا انتظار میرود بر دوره‌های آتی تأثیرگذار باشد)؛
- بیان این واقعیت که اثر ناشی از تغییر در برآورد بر دوره‌های آتی به دلیل غیرعملی بودن آن افشا نشده است؛
نکته!
تکرار موارد افشای ذکرشده در صورت‌های مالی دوره‌های بعد ضروری نیست.
اصلاح اشتباهات
تعریف
اشتباهات دوره گذشته موارد حذف شده یا تحریف شده‌ای است که در صورت‌های مالی یک یا چند دوره واحد تجاری رخ می‌دهد که ناشی از ناتوانی در استفاده یا استفاده نادرست از اطلاعات قابل اتکایی است که:
- دسترسی به این اطلاعات در زمان انتشار صورت‌های مالی در آن دوره‌ها امکان‌پذیر بوده است و به طور معقول انتظار میرود این اطلاعات برای تهیه و ارائه آن صورت‌های مالی کسب و کار در نظر گرفته شده باشد.
انواع اشتباهات
- اشتباهات محاسباتی؛
- اشتباه در بکارگیری رویه‌های حسابداری؛
- از قلم افتادگی یا تفسیر نادرست حقایق؛
- تقلب.
قاعده کلی
- کلیه اشتباهات باید با تسری به گذشته تصحیح شود.
- مبالغ مقایسه‌های مربوط به دوره قبل که اشتباه طی آن دوره رخ داده است تجدید ارائه شود، یا چنانچه اشتباه قبل از این تاریخ رخ داده است، مانده ابتدای دوره دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق مالکانه در جدیدترین دوره ارائه شده تجدید ارائه شود.
نکته!
چنانچه تعیین آثار ناشی از اشتباه در یک دوره مشخص (یا آثار تجمیعی اشتباه) امکان‌پذیر نباشد، باید مانده‌های ابتدای دوره (اطلاعات مقایسه‌ای) مربوط به جدیدترین دوره ممکن تجدید ارائه شود.
افشا
1- ماهیت اشتباه؛
2- برای هر یک از دوره‌های قبلی ارائه شده، درصورت امکان، موارد اصلاحی زیر افشا شود:
- هر یک از اقلام اصلی متأثر از اشتباه؛
- سود هر سهم.
3- مبلغ اصلاحی در ابتدای جدیدترین دوره ارائه شده؛
4- درصورت غیرعملی بودن بکارگیری با تسری به گذشته، ارائه شرح و توضیحات لازم درمورد نحوۀ تصحیح اشتباه.
نکته!
تکرار موارد افشای ذکرشده در صورت‌های مالی دوره‌های بعد ضروری نیست.
مثال: اصلاح اشتباه دوره قبل
مدیر مالی شرکت ABC هنگام تهیه صورت‌های مالی شرکت برای دوره منتهی به 29 اسفند 2x13 متوجه میشود که استهلاک مربوط به ساختمان ادارای که سال قبل تحصیل شده است را در حساب‌های شرکت منظور ننموده است. خلاصه‌ای از جدیدترین اطلاعات مالی این شرکت قبل از بکارگیری روش FIFO به شرح زیر می باشد:
|
صورت وضعیت مالی در تاریخ 29 اسفند 2*13 |
||
|
|
2*13 |
1*13 |
|
دارایی‌های غیرجاری |
|
|
|
بهای تمام شده |
50 |
50 |
|
استهلاک انباشته |
(10) |
(8) |
|
|
40 |
42 |
|
صورت سود و زیان برای سال منتهی به 29 اسفند 2*13 |
||
|
|
2*13 |
1*13 |
|
هزینه‌های اداری |
|
|
|
استهلاک |
2 |
1 |
نحوه‌ی برخورد: عدم احتساب استهلاک ساختمان اداری تحصیل شده در صورت‌های مالی سال قبل، نمونه‌ای از اشتباه حسابداری دوره قبل است که باید با تسری به گذشته در صورت‌های مالی تصحیح شود. از این رو، شرکت ABC باید کلیه اقلام مقایسه‌ای ارائه شده در صورت‌های مالی دوره جاری را که متأثر از این اشتباه حسابداری هستند اصلاح نماید.
طبق برآوردهای مدیریت، هزینه‌ی استهلاک در سال 1*13 به میزان 1 میلیون دلار کمتر ثبت شده است.
پس از اصلاح این اشتباه با تسری به گذشته، خلاصه اطلاعات مالی این شرکت بدین صورت خواهد بود:
|
صورت وضعیت مالی در تاریخ 29 اسفند 2*13 |
||
|
|
2*13 |
1*13 |
|
دارایی‌های غیرجاری |
|
|
|
بهای تمام شده |
50 |
50 |
|
استهلاک انباشته |
(11) |
(9) |
|
|
39 |
41 |
|
صورت سود و زیان برای سال منتهی به 29 اسفند 2*13 |
||
|
|
2*13 |
1*13 |
|
هزینه‌های اداری |
|
|
|
استهلاک |
2 |
2 |
|
صورت تغییرات در منافع مالکانه برای سال منتهی به 29 اسفند 2*13 |
||
|
|
2*13 |
1*13 |
|
سود انباشته |
|
|
|
در ابتدای دوره |
39 |
30 |
|
سود خالص |
30 |
19 |
|
تقسیم سود |
(10) |
(10) |
|
پایان دوره |
59 |
39 |
نکته
اصلاح اشتباه درمورد کلیه اقلام مقایسه‌ای دوره قبل که متأثر از عدم احتساب استهلاک برای ساختمان اداری تحصیل شده هستند اعمال میشود (با تسری به گذشته). به دلیل اینکه این اشتباه تأثیری بر سود دوره جاری ندارد، در نتیجه سود دوره جاری تغییر نمی‌کند.
شرکت ABC باید ماهیت اصلاح اشتباه دوره قبل را در صورت‌های مالی خود افشا نماید.