حسابرسی رعایت چیست و چگونه انجام می‌شود؟
برای کسانی که به دنبال بررسی انطباق کارهای شرکت با قوانین و استانداردهای موجود هستند، حسابرسی رعایت پیشنهاد می‌شود. اما تعریف حسابرسی رعایت چیست؟ لغت رعایت یعنی چه؟ هدف از حسابرسی چیست و چرا باید از حسابرسی رعایت استفاده کنیم؟ در این روش از حسابرسی، پیدا کردن تخلفات و اشتباهات برای جلوگیری از جریمه‌های احتمالی، راحت‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود. برای اینکه بدانید حسابرسان رعایت دقیقا چه کاری انجام می‌دهند و چرا شرکت‌ها به این نوع از حسابرسی نیاز دارند، ادامه مطلب را از سری مطالب آموزش حسابداری پکت بخوانید.
حسابرسی رعایت چیست؟
رعایت یعنی چه؟
با بررسی لغتنامه فارسی متوجه می‌شویم که رعایت یعنی نگاهداشت، نگاهداری و حفظ حق و حقوق دو طرف است. ملاحظه کردن هم می‌تواند به معنای رعایت باشد. اما بیان این مفهوم در حسابرسی یعنی چه؟ هدف از حسابرسی چیست؟ تعریف حسابرسی رعایت چیست؟
زمانی که از کلمه رعایت در علم حسابرسی استفاده می‌شود، منظور بررسی اسناد و داده‌های مالی برای اطمینان از رعایت قوانین و چارچوب‌های مالی، استانداردها و درستی مدارک است. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این می‌پردازیم که حسابرسی رعایت چیست و چگونه باید از آن در سیستم‌های حسابداری، استفاده کرد.
حسابرسی رعایت چیست؟
در تعریف حسابرسی رعایت آمده که این روش، بررسی جامعی روی فرآیندها و عملکرد سازمان انجام می‌دهد. اهمیت حسابرسی رعایت از آن جهت است که بفهمیم سازمان و شرکت مورد نظر، از دستورالعمل‌ها و چارچوب قوانین نظارتی پیروی می‌کند یا نه. حسابرس، پس از انجام مراحل حسابرسی رعایت، باید گزارش جامع و کاملی از وضعیت سازمان تهیه کند. البته داده‌هایی که حسابرس با آن‌ها سروکار دارد، در شرکت‌های خصوصی و دولتی متفاوت است. در برخی از ادارات دولتی و مراکز حکومتی، امکان دسترسی به داده‌های حساس مالی وجود ندارد و نمی‌توان انتظار داشت که حسابرس بتواند گزارش جامعی از وضعیت کلی مالی واحد ارائه کند.
اهداف حسابرسی رعایت چیست؟
ارائه خدمات حسابرسی رعایت، با هدف خاصی صورت می‌گیرد. چه برای حسابرسان مستقل و چه برای کسانی که به عنوان حسابرس در شرکت‌های خصوصی و دولتی کار می‌کنند، هدف حسابرسی یکسان است. این نوع از حسابرسی، شامل بررسی‌های رعایت قوانین و مقررات در اسناد، مدارک مالی و فرایندهای سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف است. در این شیوه از ارزیابی، از نسبت عدم رعایت استانداردها به رعایت استانداردها استفاده می‌شود. هدف، مشخص کردن میزان تطبیق فرآیندها با استانداردهای تعریف شده و قوانین موجود است.
مشخص شدن درصد عدم رعایت مقررات از سوی حسابرس، به سازمان کمک می‌کند تا میزان خطرات احتمالی را در صورت ادامه کار خود متوجه شود. از زمان انقلاب صنعتی در اروپا، حسابرسی رعایت در حال اجراست و همین روش بود که توانست شرکت‌ها را برای قدم برداشتن در مسیر درست پیشرفت، متقاعد کند.
در حسابرسی رعایت، رعایت تمام قوانین و مقررات نظارتی بررسی می‌شود
چرا به حسابرسی رعایت نیاز داریم؟
هدف از حسابرسی چیست؟ با بررسی رویه حسابرسی رعایت می‌توانید چرایی نیاز خود را به آن پیدا کنید. در جلسه‌ای که حسابرسان خارجی با نمایندگی و مدیران شرکت می‌گذارند، لیستی از قوانین و مقررات، دستورالعمل‌ها و دامنه کار حسابرسی را ارائه می‌کنند. در این جلسه، عملکرد کارکنان شرکت، فرآیندها و عملکرد داخلی شرکت و ارزیابی اسناد از نظر تطبیق با قوانین بررسی می‌شود.
دامنه حسابرسی رعایت می‌تواند حتی شامل بررسی و کنترل سیستم‌های IT سازمان هم شود. گزارشی که حسابرسان در نهایت به مدیران کسب و کار ارائه می‌کنند، می‌تواند به آن‌ها برای بهبود فرایندهای درون سازمانی کمک کند. برای پیدا کردن هرگونه تخلف و اشتباه درون سیستم یا بررسی رعایت استانداردها و قوانین مالی در شرکت، انجام فرآیند حسابرسی رعایت لازم است.
حسابرسی رعایت، عملیاتی و داخلی چه تفاوتی با هم دارند؟
در بالا گفتیم که هدف از حسابرسی چیست و اصولا حسابرسی به چه دردی می‌خورد. اما مهم است که انواع حسابرسی را هم بشناسید.
در طول کار حسابرسی عملیاتی، میزان اثربخشی، صرفه اقتصادی و وضعیت عملکرد هر واحد اقتصادی بررسی می‌شود. حسابرسی عملیاتی، کاری به رعایت قوانین و استانداردهای موجود در کار ندارد. برای حسابرسان عملیاتی مهم نیست که شما چقدر از قوانین مالیاتی پیروی کرده اید. هدف حسابرسی عملیاتی مشخص کردن کارایی و ارزیابی عملکرد شرکت است و نه چیز دیگر. تفاوت حسابرسی رعایت و عملکرد سازمان، در نوع نگاه حسابرسان به فرایندهای شرکت است. تفاوت حسابرسی رعایت با حسابرسی داخلی هم کاملاً مشخص است.
حسابرسی داخلی به اتفاقات مالی، معاملات و دخل و خرج در هر بخش می‌پردازد. هدف از انجام حسابرسی داخلی آگاهی از کیفیت هزینه‌ها، عملیات مالی و تعیین وضعیت مالی شرکت و دارایی‌های آن است. یعنی در هر دو نوع از حسابرسی داخلی و عملیاتی، بررسی استانداردهای مالی و قوانین حسابداری نادیده گرفته می‌شود و موضوعیت ندارد. بنابراین نمی‌توان به بهانه انجام حسابرسی داخلی و عملیاتی، انجام حسابرسی رعایت را نادیده گرفت.
حسابرسی رعایت هم انواع مختلفی دارد که گزارش‌های آن باید طبق اصول حسابرسی انجام شود
انواع حسابرسی رعایت
حسابرسی رعایت، 3 نوع و ممیزی کلی دارد که طی آن، گزارش نهایی تنظیم می‌شود. خلاصه این 3 نوع، در ادامه مطلب آمده است:
- قانون و مقررات محلی: روش‌ها و کارهای مورد استفاده سازمان باید طبق قانون و مقررات تنظیمی محلی باشد. منظور از محل، مکانی است که فعالیت‌های اقتصادی در آنجا انجام می‌شود. یعنی برای شرکت‌ها و سازمانی‌های داخل کشور، چارچوب قوانین ایران، معیار بررسی قانون است. هدف از این کار، کاهش جرایم و انجام کارها طبق قوانین روال درست است.
- مقررات و چارچوب مربوط به کسب و کار: در هنگام بررسی اسناد مالی شرکت، تنها قوانین محلی نباید بررسی شود. بررسی قوانین و مقررات مرتبط با حوزه تجارت و کسب و کار هم باید در طول فرآیند، بررسی شود. تمام گزارشات حسابرس از این بخش، باید به کمیته حسابرسی وهیئت مدیره اعلام شود.
- سیاست‌ها، رویه‌ها و فرایندهای سازمان: در نهایت، حسابرس باید سیاست‌های داخلی، رویه‌ها و فرایندهای داخلی سازمان را هم بررسی کند. عدم رعایت خط مشی و رویه‌های داخلی، باعث از دست رفتن منابع مالی و زمانی سازمان می‌شود. بنابراین باید رعایت و انطابق کارها با سیاست‌های سازمانی بررسی شود.
چه افرادی می‌توانند حسابرسی رعایت را انجام دهند؟
برخی از کارها و بخش‌های حسابرسی رعایت می‌تواند توسط حسابرسان داخلی شرکت هم انجام شود. مثلا بررسی سیاست‌ها و رویه‌های درون سازمانی، می‌تواند توسط حسابرسان داخلی هم صورت بگیرد. اما معمولا این کارها توسط حسابرسان خارج از سازمان (مستقل و دولتی) انجام می‌شود. شما باید بدانید که تنها دانستن ویژگی‌های حسابرسی نمی‌تواند باعث انجام درست این کار شود. تخصصی که برای انجام حسابرسی لازم است را باید در طول دوره‌های آموزش حسابرسی پیدا کنید. با گذراندن دوره‌های بیشتر و کسب تجربه در کار، می‌توانید انتظار داشته باشید که به یک حسابرس خوب و خبره تبدیل شوید. برای کسب ویژگی‌های حسابرس رعایت، می‌توانید از دوره‌های تخصصی حسابرسی آموزشگاه حسابداری حسابداران خبره استفاده کنید. در موسسه پکت، تمام دوره‌های مرتبط با انواع حسابرسی برگزار می‌شود و در پایان می‌توانید از مدرک معتبر بین المللی هم استفاده کنید.