قانون تجارت چیست؟
چه تغییراتی در قانون تجارت اتفاق افتاده است؟ برای تاجران، حسابداران، مدیران بازرگانی و... هر نوع تغییر و اصلاحیه قانون جدید تجارت مهم است. اما این تغییرات شامل چه مواردی است؟ در کدام فعالیت‌ها می‌توان از قوانین تجاری استفاده کرد؟ مهم‌ترین ماده قانون های تجارت چیست؟ تغییرات قانون روز تجارت چیست؟ اصلاح قانون و حقوق تجارت توسط چه کسانی انجام می‌شود؟ از کجا می‌توانیم تمامی مباحث قوانین تجارت را آموزش ببینیم؟ با آموزشگاه حسابداری پکت همراه باشید.
قانون تجارت چیست؟
قبل از قانون های تجارت، تنها حکم شرع و دین روابط و مبادلات تجاری را بین خریدار و فروشنده تعیین می‌کرد. قبل از این قانون در صورتی که ۲ نفر دچار اختلاف مالی و تجاری می‌شدند، حاکم شرع با استفاده از قانون مدنی و عرف جامعه، مشکلات را حل می‌کرد. قانون جدید تجارت ایران، مهم‌ترین و اصلی‌ترین مجموعه مدون از مقررات مربوط به امور بازرگانی است. این قانون، حقوق تجارت ایران را شامل می‌شود. قانون روز تجارت در ایران، در ابتدا تنها شامل مفاد ترجمه شده از قوانین تجارت فرانسه بود و در سال ۱۳۱۱ تصویب شد.
از آن زمان تا به حال، تغییرات زیادی در این قانون به وجود آمده است. اگر چه در آخرین اصلاحات قانون روز تجارت و آخرین تغییرات قانون و حقوق تجارت می‌توانید اصول مالی و بازرگانی زیادی را ببینید، اما برای پاسخگو بودن نسبت به مسائل روز، داشتن تغییرات الزامی است.
در سرفصل‌های اصلاحیه قانون تجارت می‌توانید مقرراتی را درباره مباحث زیر ببینید:
- معاملات تجاری
- دفاتر تجارتی
- اسناد تجاری و چک
- دلالی
- حق العمل کاری
- قرارداد حمل و نقل
- قائم مقام تجارتی و سایر نمایندگان تجارتی
- ضمانت
- ورشکستگی
- اسم تجارتی
- شخصیت حقوقی
- شرکت تجاری
بیشتر بخوانید: قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان چیست؟
کتاب قانون تجارت ویرایش سال 1401
قانون تجارت در ایران
با گذشت نزدیک به ۹۰ سال از زمان تصویب اولین رونوشت این قانون، تغییرات زیادی متوجه قانون جدید تجارت شده است. قانون اولیه شامل ۳۷۸ ماده بود که بعداً به ۳۰۰ ماده کاهش پیدا کرد. اما در حال حاضر قانون روز تجارت جدید شامل ۱۶ باب و ۶۰۰ ماده است. البته هنوز هم به عقیده بسیاری از حقوقدانان، در بخش شرکت‌های سهامی و قانون های تجارت الکترونیک نواقص زیادی وجود دارد.
اطلاع از قانون جدید تجارت برای تمامی بازرگانان، حسابداران و مدیران مالی الزامی است. اصلاحیه قانون در تجارت تغییرات زیادی را نسبت به سال‌های قبل داشته است. به همین دلیل باید از دوره‌های آموزش حسابداری برای یادگیری بهتر تغییرات قانون قدیم و جدید تجارت کمک گرفت.
تقسیم بندی مواد قانون تجارت ایران به صورت زیر است:
- باب اول؛ تجارت و معاملات تجاری: تعریف تاجر و فعالیت‌های تجاری در این باب آمده است
- باب دوم؛ دفاتر تجارتی و دفتر ثبت تجارتی: قوانین مربوط به ثبت دفاتر تجاری در باب دوم توضیح داده شده است
- باب سوم؛ شرکت‌های تجارتی: قوانین مربوط به انواع شرکت‌های تجاری، سهام، مقررات جزایی و تصفیه امور شرکت‌ها را می‌توانید در این باب ببینید.
- باب چهارم؛ برات، سفته طلب، چک: موضوعات مربوط به چک، سفته و برات مانند انتقال، وصول، پشت نویسی و... در باب چهارم توضیح داده شده است
- باب پنجم؛ اسناد در وجه حامل
- باب ششم؛ دلالی: کلیاتی درباره دلال، حق الزحمه دلالی پرداخت آن را می‌توانید در باب ششم قانون تجارت بخوانید
- باب هفتم؛ حق العمل کاری (کمیسیون)
- باب هشتم؛ قرارداد حمل و نقل: در این باب به طور کامل مسائل به مربوط به حمل و نقل و مسئولیت‌های حامل پرداخته شده است
- باب نهم؛ قائم مقام تجارتی و سایر نمایندگان تجارتی
- باب دهم؛ ضمانت: در این باب توضیحاتی درباره ضامن و انواع ضمانت آمده است
- باب یازدهم؛ ورشکستگی: برای اطلاع از قوانین مربوط به ورشکستگی، توقیف، فروش و وصول اموال ورشکسته، تشخیص مطالبات، قرارداد ارفاقی و دعوی استرداد باید این باب را بخوانید
- باب دوازدهم؛ ورشکستگی به تقصیر و ورشکستگی به تقلب
- باب سیزدهم؛ اعاده اعتبار: ماده‌های این باب به قوانین تاجران می‌پردازد که دیون خود را پرداخت کردند
- باب چهاردهم؛ اسم تجارتی: قواعد حاکم بر اسم تجاری در باب چهاردهم آمده است
- باب پانزدهم؛ شخصیت حقوقی: تابعیت، حقوق و وظایف شخصیت حقوقی در باب پانزدهم توضیح داده شده است
- باب شانزدهم؛ مقررات نهایی: ماده‌های 592 تا 600 قانون تجارت در این باب وجود دارد
قانون تجارت 1400، شامل اصلاحات زیادی در زمینه تجارت الکترونیک بود
مهم‌ترین ماده‌های قانون جدید تجارت با آخرین اصلاحات
برخی از ماده‌های قانون روز تجارت با آخرین اصلاحات از دیگر ماده‌ها و تبصره‌ها مهم‌تر هستند. دلیل این اتفاق می‌تواند مشمولیت یا پر استفاده بودن این ماده‌ها باشد. اما قطعاً هنگام بررسی قانون جدید تجارت به عنوان حسابدار، نباید تفاوتی میان قوانین قائل شوید. در سرفصل قانون قدیم و جدید تجارت آموزش حسابداری، تمامی ماده‌ها و قوانین حاکم بر بازرگانی و روابط تجاری بررسی می‌شود.
در بررسی آخرین تغییرات قانون های تجارت، ماده‌های زیر نقش تعیین کننده در معاملات تجاری دارند:
ماده 2 قانون تجارت
در ماده ۲ قانون جدید تجارت انواع فعالیت‌های تجاری توضیح داده شده است. هر کاری که شامل موارد زیر باشد جزو معاملات تجاری محسوب می‌شود:
- خرید یا گرفتن هر نوع مال به قصد فروش یا اجاره
- حمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوا به هر نحو
- هر نوعی از عملیات دلالی یا حق‌العمل‌کاری (کمیسیون)
- تاسیس و به کار انداختن کارخانه به شرطی که برای رفع نیازهای شخصی نباشد
- عملیات حراجی
- نمایشگاه‌های عمومی
- هر نوع عملیات صرافی و بانکی
- معاملات برواتی بین تاجر یا غیر تاجر
- عملیات بیمه بحری و غیر بحری
- کشتی‌سازی، خرید و فروش کشتی و کشتیرانی داخلی یا خارجی
قانون تجارت ماده 3
برخی از معاملات به اعتبار تاجر بودن یکی از طرفین یا هر دو طرف می‌تواند جزو معاملات تجاری محسوب شود. در این صورت اجرای قانون های تجارت برای این نوع از معاملات ممکن است:
- معاملات بین تجار و کسبه و صرافان و بانک‌ها
- معاملات تاجر یا غیر تاجر برای حوائج تجارتی خود
- معاملات اجزا یا خدمه یا شاگرد تاجر برای امور تجارتی ارباب خود
- معاملات شرکت‌های تجارتی
ماده 5 قانون تجارت
طبق ماده 5 آخرین تغییرات قانون جدید تجارت، کلیه معاملات تجار به عنوان فعالیت تجاری محسوب می‌شود مگر آن‌که غیر این موضوع ثابت شود.
ماده 6 قانون تجارت
هر تاجر موظف به داشتن دفاتری برای ثبت معاملات تجاری است. در قوانین تجارت بررسی دفاتر جزو وظایف وزارت دادگستری و سازمان امور مالیاتی است. توضیح این دفاتر در ماده‌های بعدی قانون تجارت آمده است.
- دفتر روزنامه: در ماده 7 قانون قدیم و جدید تجارت آمده که دفتر روزنامه دفتری است که مطالبات، دیون، داد و ستد تجارتی در آن ثبت می‌شود
- دفتر کل: تعریف دفتر در قانون های تجارت ماده 8 آمده است. خلاصه معاملات تجاری از دفتر روزنامه استخراج شده و در دفتر کل ثبت می‌شود. این کار باید حداقل یک بار در هفته انجام شود
- دفتر دارایی: ماده 9 قانون جدید تجارت بیان می‌کند که کلیه دارایی‌های منقول و غیر منقول، دیون و مطالبات سال گذشته تاجر باید در دفتر دارایی به ریز ثبت شود. مهلت انجام این کار تا ۱۵ فروردین سال جدید است
- دفتر کپیه: کلیه مراسلات و مخابرات و صورتحساب‌های صادره تاجر در دفتر کپیه ثبت می‌شود
برای بررسی کامل قانون مالیات، مطلب «حسابداری مالیاتی چیست؟» را بخوانید.
ماده 20 قانون تجارت
انواع شرکت‌های تجاری در این ماده توضیح داده شده است. در قانون تجارت با آخرین اصلاحات ایران تنها 7 نوع شرکت تجاری وجود دارد:
- شرکت سهامی (خاص و عام)
- شرکت با مسئولیت محدود
- شرکت تضامنی
- شرکت مختلط غیر سهامی
- شرکت مختلط سهامی
- شرکت نسبی
- شرکت تعاونی تولید و مصرف
دوره آموزش حسابداری موسسه حسابداران خبره
آموزش کامل قانون جدید تجارت را کجا ببینیم؟
آموزش اصلاح قانون جدید تجارت می‌تواند به شکل تخصصی و ترکیبی انجام شود. آموزش تخصصی اصلاحیه قانون های تجارت عمدتاً مناسب کسانی است که می‌خواهند به عنوان وکیل تجاری کار کنند. اما برای حسابداران، مدیران و صاحبان کسب و کارهای تجاری گذراندن دوره آموزش حسابداری پیشنهاد می‌شود. یکی از سرفصل‌های این دوره قانون تجارت است که طی ۱۶ ساعت گفته می‌شود. در طول این مدت تمامی مباحث قوانین تجارت و اصلاحات آن را یاد خواهید گرفت.
از جمله این موارد می‌توان به بخش‌های زیر اشاره کرد:
- تعریف تاجر و معاملات تجاری
- امتیازات و تکالیف تاجر
- عناصر الزامی برای تاسیس شرکت‌های تجاری
- ارکان شرکت‌های تجاری (مجامع؛ مدیران؛ بازرسان)
- تعریف مجامع، انواع و وظایف آن‌ها
- مدیران و بازرسان در شرکت‌ها و ماهیت وظایف ایشان
- مبانی اولیه انعقاد قرارداد
در دوره آموزش حسابداری موسسه حسابداران خبره، می‌توانید علاوه بر یادگیری قانون تجارت، سرفصل‌های زیر را هم بگذرانید:
- حسابداری مالی 1 و 2
- حسابداری بهای تمام شده
- قانون مالیات
- کاربرد اکسل در حسابداری
- کارگاه عملی حسابداری عملی با نرم‌افزار
سخن پایانی
در پایان به تمامی شرکت کنندگان مدرک معتبر از طرف انجمن حسابداران خبره و دانشگاه صنعت نفت داده می‌شود. برگزار شدن دوره حسابداری به شکل تئوری و عملی به بالاتر رفتن توانایی‌های شما کمک می‌کند. علاوه بر آن آموزش حسابداری عملی با نرم افزار، به مهارت‌های شما می‌افزاید. دوره جامع کاربردی حسابداری نقش زیادی در آمادگی شما قبل از ورود به بازار کار ایفا می‌کند. برای کار در محیط واقعی تجاری به چیزی بیشتر از دانش پایه حسابداری و قوانین و مقررات حاکم بر روابط بازرگانی نیاز دارید. این دوره دقیقاً همین کار را برای شما انجام می‌دهد.