حسابداری مالیاتی چیست؟
مالیات به عنوان یک منبع درآمد اصلی برای دولت‌ها به شمار می‌آید. اشخاص حقیقی و حقوقی ملزم به پرداخت مالیات هستند. اما بسیاری از افراد نمی‌دانند که حسابداری مالیاتی چیست و چرا باید از آن استفاده کرد. در این مطلب با مفهوم مالیات آشنا می‌شوید و انواع آن را خواهید شناخت. قانون مالیات جدید با آخرین اصلاحیه منتشر شده از سمت سازمان امور مالیاتی است. برای پرداخت مالیات مستقیم و غیرمستقیم باید اطلاع کافی نسبت به قوانین داشته باشید. با پکت همراه باشید.
حسابداری مالیاتی
مالیات چیست و چگونه باید آن را پرداخت کرد؟
مالیات پولی است که از طرف دولت برای اشخاص و فعالان اقتصادی مشخص می‌شود. دولت این پول را در دسته هزینه‌های عمومی قرار می‌دهد. در واقع مالیات یکی از راه‌های درآمدزایی دولت به شمار می‌آید و همه افراد مشمول موظف به پرداخت آن هستند. میزان مالیات بر اساس قوانین هر کشور متفاوت است.
در سال‌های اخیر قوانین مالیاتی تغییرات زیادی داشته تا هر کس متناسب با درآمد خود مالیات پرداخت کند. حتی اگر بخواهید شخصاً اقدام به پرداخت مالیات کنید، باید بدانید حسابداری مالیاتی چیست. حسابداری مالیاتی بر اساس قوانین هر سال، میزان مالیات پرداختی افراد حقیقی و حقوقی را مشخص می‌کند. برای پرداخت مالیات شما باید نرخ مالیات را در نظر گرفته و اظهارنامه مالیاتی پُر کنید. اظهارنامه‌های مالیاتی در گذشته به شکل دستی پُر می‌شد و پرداخت به شکل حضوری صورت می‌گرفت.
اما حالا شما می‌توانید با مراجعه به سایت نظام امور مالیاتی، نسبت به صدور اظهارنامه و پرداخت مالیات به شکل آنلاین اقدام کنید. اظهارنامه مالیاتی و صدور قبض مهم‌ترین بخش کار شما است. قوانین سفت و سخت سازمان امور مالیاتی شما را از ورود اطلاعات نادرست و غلط باز می‌دارد. جریمه‌های سنگین در انتظار کسانی است که پرداخت مالیات را به تاخیر می‌اندازند یا پنهان کاری می‌کنند. سازمان مالیات در کنار جریمه‌ها، مشوق‌ها و معافیت‌های مالیاتی هم استفاده می‌کند.
اما اگر بازرسان مالیاتی خلافی در اظهارنامه یا صورت معاملات شما پیدا کنند، از دریافت معافیت‌ها محروم خواهید شد.
برای آشنایی کامل با پرداخت مالیات مودیان، مطلب «قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان چیست؟» را بخوانید.
روش محاسبه مالیات در حسابداری مالیاتی
تکالیف مالیاتی مودیان اشخاص حقیقی، باید طبق قوانین سازمان امور مالیاتی باشد. مالیات کارمندان و مالیات جدید مشاغل مشخص و شفاف است. پس از آن‌که قوانین مالیات توسط سازمان اعلام شد، هر کس مطابق با نوع فعالیت خود باید مالیات پرداخت کند. اگر کسب و کاری راه انداخته اید، تا ۴ ماه برای معرفی خود به سازمان امور مالیاتی فرصت دارید.
برای ارائه اظهارنامه‌های مالیاتی در حسابداری صنعتی و دیگر انواع حسابداری هم باید به شکل دوره‌ای عمل کنید. در هر 3 ماه، باید صورت معامله‌های فصلی را اظهار داشته و مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت کنید. حداکثر تا ۳ ماه پس از شروع سال جدید، امکان پرداخت مالیات معوقه وجود دارد. برای بررسی قانون مالیات اشخاص حقیقی با درآمدهای مشخص، باید به سراغ ماده ۱۳۱ بروید. در این ماده مالیات اشخاص حقیقی با 3 نرخ مختلف مشخص شده است:
- درآمد اشخاص حقیقی تا سقف 331 میلیون و 200 هزار تومان مشمول پرداخت ۱۵% مالیات است
- درآمد اشخاص حقیقی تا 489 میلیون و 600 هزار تومان مشمول پرداخت 20% مالیات است
- درآمد اشخاص حقیقی بیشتر از 489 میلیون و 600 هزار تومان مشمول پرداخت 30% مالیات است
افرادی که کمتر از 1440 میلیون ریال در سال خالص دریافتی دارند، معاف از پرداخت مالیات هستند. قانون مالیات بر درآمد برای این افراد صادق نیست و روی فیش‌های دریافتی آنان اعمال نمی‌شود. برای اطلاع از مالیات خود می‌توانید به آدرس سایت my.tax.gov.ir مراجعه کنید. در این سایت امکان مشاهده میزان بدهی مالیاتی و ممنوع الخروجی وجود دارد.
کشاورزان با درآمد بالای 60 میلیون تومان در سال باید مالیات بر درآمد پرداخت کنند
انواع مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم
مالیات در ایران به 2 دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود. برای که بدانید حسابداری مالیاتی چیست، باید از انواع مالیات هم مطلع باشید.
انواع مالیات مستقیم
مالیات مستقیم، مالیاتی است که بدون واسطه از تمامی افراد دریافت می‌شود. ماموران مالیاتی بر اساس دارایی و درآمد اشخاص، هزینه مالیات مستقیم را دریافت می‌کنند. تمامی افرادی که در ایران زندگی می‌کنند، مشمول پرداخت مالیات مستقیم هستند. حتی افراد خارجی که درآمد از کسب و کارهای ایرانی دارند، باید مالیات مستقیم پرداخت کنند. تمامی موارد زیر به عنوان مالیات مستقیم در ایران شناخته می‌شود:
- مالیات بر درآمد
- مالیات بر درآمد کشاورزی
- مالیات بر درآمد حقوق
- مالیات بر درآمد مشاغل آزاد
- مالیات بر درآمد اتفاقی
- مالیات بر درآمد املاک
- مالیات بر دارایی
- مالیات بر ارث
- مالیات حق تمبر
انواع مالیات غیرمستقیم
مالیات غیر مستقیم همانطور که از اسم آن پیداست به شکل نامحسوس و با واسطه از افراد دریافت می‌شود. ماموران مالیاتی هیچگاه برای دریافت مالیات غیر مستقیم به سراغ افراد نمی‌آیند. در واقع شما با خرید و انجام امور روزمره در حال پرداخت مالیات‌های غیر مستقیم زیادی هستید. لازم نیست که حتماً کسب و کار داشته باشید؛ مالیات غیر مستقیم به تمامی کالا، محصول، خدمات و... اعمال می‌شود. دو دسته بندی کلی زیر معرف مالیات غیر مستقیم در ایران است:
- مالیات بر واردات
- مالیات بر ارزش افزوده
در مطلب «قانون مالیات بر ارزش افزوده چیست؟» می‌توانید با نحوه پرداخت و نرخ محاسبه ارزش افزوده آشنا شوید.
چه کسانی مشمول پرداخت مالیات هستند؟
حالا که فهمیدید حسابداری مالیاتی چیست و بر چه چیزهایی وارد می‌شود، وقت آن است که مشمول آن را بشناسید. مشمولان پرداخت مالیات بر اساس قانون سازمان امور مالیاتی در هر سال تعیین می‌شوند. ممکن است در قانون مالیات جدید تغییر زیادی نسبت به 1399 و قبل‌تر از آن مشاهده نکنید.
اما برای آن‌که مشمول پرداخت جریمه نشوید باید قوانین هر سال را به دقت مطالعه کنید. همانطور که در بالاتر توضیح دادیم، هر کسی بسته به نوع فعالیت خود مالیات غیرمستقیم پرداخت می‌کند. اگر واردکننده کالا و محصولات باشید، باید برای خروج آن از گمرک مالیات پرداخت کنید. مسافران برای وارد کردن کالاهایی مانند گوشی و رجیستر کردن آن باید مالیات پرداخت کنند. مالیات بر ارزش افزوده هم به شکل غیرمستقیم روی کالاهای خریداری شده یا خدمات دریافت شده اعمال می‌شود.
بنابراین منظور از مشمولین پرداخت مالیات، عمدتاً کسانی هستند که باید مالیات مستقیم بدهند. با در نظر گرفتن انواع مالیات مستقیم در ایران، به راحتی می‌توان مشمول آن را مشخص کرد. اجرای قانون مالیات به شکل مرحله‌ای انجام گرفته است. به این شکل که در هر سال بخش جدیدی از کسب و کارها به لیست مشمولان اضافه می‌شود. طبق آخرین تغییرات قانون مالیاتی، افراد زیر جزو مشمولان پرداخت مالیات هستند:
- تمامی مالکان حقیقی و حقوقی دارایی‌های ملکی مانند خانه، دفتر، زمین و باغ
- هر شخص حقیقی یا حقوقی ایرانی ساکن ایران که درآمد داخل یا خارج از کشور دارد
- هر شخص حقیقی یا حقوقی خارجی که از داخل ایران درآمد کسب می‌کند
- هر شخص حقیقی یا حقوقی خارجی که خریدار محصولات فرهنگی ایرانی یا امتیازات واگذاری حقوق ناشر است
بر طبق این 4 بند، می‌توان متوجه شد که تمامی کارمندان، مالکان، شاغلان و وارثان باید مالیات مستقیم پرداخت کنند. برای جلوگیری از جریمه‌های مالیاتی، پرداخت به موقع و منظم مالیات مستقیم الزامی است. برای این کار باید بدانید که اظهارنامه مالیاتی چیست و چطور می‌توان آن را دریافت و پرداخت کرد.
از جمله وظایف حسابدار مالیاتی در حسابرسی و حسابداری مالی رسیدگی به فرم‌های درون سامانه مودیان است. پرداخت مالیات مستقیم و غیر مستقیم به شکل آنلاین در زمان و هزینه‌های شما صرفه جویی می‌کند. اما باید بدانید که چطور این کار را به درست‌ترین شکل ممکن انجام دهید. ورود هرگونه اطلاعات غلط و پنهان کاری معاملات منجر به جریمه خواهد شد.
پزشکان موظف به پرداخت مالیات هستند اما بیماران از پرداخت مالیات درمانی معافند
شرایط معافیت از مالیات در سال جدید
معاف مالیاتی نه تنها مشخص کننده مشاغل حمایتی از طرف دولت است بلکه می‌تواند مشوق افراد حقیقی و حقوقی برای پرداخت به موقع مالیات باشد. شما می‌توانید با پرداخت به موقع مالیات یا پیش پرداخت آن، مشمول معافیت‌های مالیاتی شوید. شرایط معافیت از مالیات سال جدید کاملاً روشن و مشخص است. علاوه بر مشاغل و سطح درآمد تعیین شده برای معافیت مالیاتی حقوق، خبرهای دیگری هم منتشر شده است.
می‌توانید از معافیت‌ها و بخشودگی جرایم با رعایت دستورالعمل‌های سازمان امور مالیاتی استفاده کنید. اما این موضوع تنها زمانی صادق است که آگاهی کامل نسبت به قانون داشته باشید. موسسات دولتی، ادارات، وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های زیرمجموعه آن ها، بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی مانند بنیاد مستضعفان و کمیته امداد، حوزه‌های علمیه و… مشمول معافیت از مالیات هستند. علاوه بر آن سقف درآمد تا 12 میلیون تومان در ماه معاف مالیات حقوق در نظر گرفته می‌شود.
حقوق‌های بالای 12 میلیون تومان در ماه مشمول پرداخت مالیات 10 تا 35% هستند. برای تشویق صاحبان املاک، در صورت اجاره دادن ملک خالی می‌توانید از معافیت استفاده کنید. داشتن خانه‌های خالی بیش از یک واحد می‌تواند برای شما مالیات به همراه داشته باشد. به طور کلی مشاغل معاف از مالیات شامل موارد زیر است:
- فعالیت‌های تولیدی و معدنی
- کشاورزی روستایی و عشایری
- بیمه عمر
- هزینه‌های درمانی اشخاص
- سرمایه گذاری در بنگاه‌های تولیدی
- صادارت
- فرش و صنایع دستی
- بورس
برای اینکه بدانید چگونه مالیات کمتری بدهیم؟، کلیک کنید.
سخن آخر
حسابداری مالیاتی مبحثی تخصصی به شمار می‌آید. اگرچه حسابداران با مفاهیم اولیه مالیات مستقیم و غیرمستقیم آشنا می‌شوند، اما این کار می‌تواند کاملاً تخصصی هم دنبال شود. با گذراندن دوره حسابداری مالیاتی می‌توانید آشنایی کامل نسبت به مالیات و قوانین مرتبط با آن پیدا کنید. به عنوان یک حسابدار، مدیر امور مالی یا ریاست شرکت و سازمان، باید بدانید که حسابداری مالیاتی چیست. بدون اطلاع از تغییرات قانون مالیات احتمال خطا و جریمه‌های مالیاتی بالا می‌رود. وجود حسابدار مالیاتی می‌تواند رسیدگی به امور مالیاتی و پرداخت به موقع آن را تضمین کند.