پولشویی چیست و چه مجازاتی دارد؟
اموال و سرمایه‌ای که از طریق ارتکاب یک جرم یا روش‌های نامشروع مانند قاچاق کالا، مواد مخدر، کلاهبرداری و... به دست می‌آید جزو اموال نامشروع به حساب می‌آید. بسیاری از مجرمان تلاش می‌کنند که با انجام اقدامات و روش‌های مختلف، پول کثیف که از طریق جرم و به صورت غیر قانونی به دست آمده را به پول تمیز تبدیل کنند که در ظاهر از راه‌های قانونی و مشروع به دست آمده است.
اگر این سوال در ذهن شما شکل گرفته که پولشویی چیست، در یک جمله می‌توان گفت که به فرایند تبدیل پول‌های کثیف به پول تمیز پولشویی گفته می‌شود. در واقع این روش به نوعی فریب دادن قانون و مشروع نشان دادن اموال و پول‌های به دست آمده است که در دوره آموزش حسابداری، با نحوه جلوگیری و مقابله با آن، آشنا می‌شوید.
پولشویی یعنی چه؟
پولشویی در دسته جرایم اقتصادی قرار می‌گیرد که برای مرتکبین درآمد سرشاری را به همراه دارد. در واقع مجرمان با استفاده از این روش تلاش می‌کنند که وجوه و اموال بدست آمده از طریق جرایم مختلف را با اهداف مختلف مانند فرار از دست مأموران و ضابطان قضایی و عدم جلب توجه، از طریق کانال‌هایی انتقال دهند تا بتوانند وجهه قانونی و شرعی برای این اموال و درآمدها به وجود آورند.
جرایمی مانند قاچاق کالا و ارز، قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان، آدم‌ربایی، اخاذی، کلاهبرداری، قاچاق اسلحه و غیره از جمله جرایمی هستند که می‌توانند درآمدهای هنگفتی به همراه داشته باشند.
افرادی که از طریق این جرایم درآمد و اموالی را به دست می‌آورند به این منظور که این اموال و درآمدها را قانونی و شرعی جلوه دهند دست به معاملات و اقداماتی می‌زنند که به آن پولشویی گفته می‌شود. در واقع در پاسخ به این سوال که پولشویی چیست می‌توان گفت که فرایند تبدیل پول کثیف به پول تمیز است.
همانطور که برای هر کدام از این جرایم در قانون مجازاتی در نظر گرفته شده است، قانونگذار برای پولشویی و درآمد حاصل از آن نیز مجازات جداگانه تعیین کرده است. در واقع افراد با ارتکاب هر یک از این جرایم و به دنبال آن پولشویی، دو جرم مرتکب شده و برای هر کدام مجازات در نظر گرفته می‌شود.
حسابداران در صورت مشاهده این جرم می‌توانند بر اساس آیین نامه رفتار حرفه ای حسابداری و اصل رازداری در حسابداری و حسابرسی، به دلیل نقض اصل درستکاری و اصول اخلاقی، افشای تقلب را در نظر داشته باشند.
تعریف پولشویی
تأثیر اقتصادی پولشویی چیست؟
همانطور که در تعریف پولشویی یعنی چه، عنوان شد که پولشویی جزو جرایم اقتصادی است که آثار منفی قابل توجهی بر رشد و توسعه اقتصادی در کشورها خواهد داشت. بر اساس برآوردهای انجام شده توسط سازمان‌های بین‌المللی، سالانه میلیاردها دلار پول کثیف در سراسر جهان به پول تمیز تبدیل می‌شود. از جمله تأثیرات منفی که پولشویی می‌تواند بر اقتصاد یک کشور داشته باشد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تخریب و آسیب به بازارهای مالی
- فرار سرمایه از کشورها به صورت غیر قانونی
- کاهش قابل توجه تقاضای پول و کاهش در نرخ سالانه تولید ناخالص ملی
- ورشکستگی و آسیب به بخش خصوصی
- کاهش چشمگیر بهره‌وری در بخش اقتصادی
- افزایش ریسک خصوصی‌سازی فعالیت‌های اقتصادی
- آسیب و تخریب بخش خارجی اقتصاد کشور
- بی‌ثباتی در بازار ارز و بهره
- توزیع نابرابر درآمد در جامعه
فرآیند اقدام به پولشویی چیست؟
همانطور که در تعریف پولشویی یعنی چه به آن پرداخته شد، افراد مجرم برای تبدیل پول کثیف به پول تمیز باید اقداماتی را انجام دهند که معمولا در 3 مرحله انجام می‌شود:
- تزریق: در مرحله اول پول کثیف به دست آمده توسط کارگزاران یا اشخاصی که کاریاب نام دارند، به سیستم‌های مالی و بانکی یک کشور تزریق می‌شوند.
- لایه‌بندی: در مرحله دوم باید سرمنشأ ذخایر مالی این پول پنهان شود. در این مرحله از روش‌های پیچیده‌ای استفاده شده و پول از طریق تراکنش‌های مختلف به حساب‌های متعدد منتقل می‌شود.
- ادغام: در آخرین مرحله یک پوشش ظاهری مشروع و قانونی برای عواید حاصل از این فعالیت‌های مجرمانه فراهم می‌شود. در واقع در این مرحله وجوه و درآمدهای غیرقانونی با انجام یک سری فعالیت‌های تجاری و قانون به بدنه اصلی اقتصاد تزریق می‌شوند.
فرایند پولشویی
انواع پولشویی چیست؟
همانطور که در مبحث تعریف پولشویی به آن اشاره شد، طبق قانون 4 نوع جرم پولشویی قابل شناسایی است:
- پولشویی درونی: در این نوع از پولشویی پول‌ها و درآمدهای کثیف حاصل از فعالیت مجرمانه در داخل خاک یک کشور کسب و شسته می‌شود.
- پولشویی مهار شونده: در این نوع از پولشویی درآمدها و پول‌های کثیف بدست آمده از فعالیت مجرمانه که در داخل خاک یک کشور کسب شده، در خارج از خاک شسته و تطهیر می‌شود.
- پولشویی بیرونی: این نوع از پولشویی درست در نقطه مقابل پولشویی درونی قرار دارد به این معنی که پول کثیف از طریق فعالیت مجرمانه در سایر کشورها کسب شده و در همانجا نیز تطهیر می‌شود.
- پولشویی وارد شونده: این نوع از پولشویی نیز درست در نقطه مقابل پولشویی مهار شونده است به این ترتیب که پول کثیف حاصل از فعالیت مجرمانه در خارج از کشور کسب شده اما در داخل کشور تطهیر و شسته شود.
مجازات انواع جرم پولشویی
همانطور که در تعریف پولشویی چیست مورد تأکید قرار گرفت، پولشویی به عنوان یک جرم مجزا در قانون دیده شده و بر همین اساس مجازات برای آن تعیین شده است. هدف اصلی پولشویی این است که درآمدهای مجرمانه و غیرقانونی و نامشروع را به صورت قانونی و مشروع جلوه دهد تا مجرمان بتوانند آزادانه از این پول‌ها و درآمدها استفاده کنند.
هدف قانون در مجازات پولشویی این است که با محروم کردن مجرمین از این درآمدها، انگیزه ارتکاب به این جرم را در جامعه کاهش دهد. به همین دلیل مصادره اموال و عواید حاصل از پولشویی یکی از مؤثرترین مجازات‌هایی است که برای این جرم در نظر گرفته شده است.
پیگرد قانونی جرم پولشویی
مصادره، مجازات و اقدامی است که توسط دادگاه با توجه به جرم حکم می‌شود و به موجب این حکم محرومیت قطعی از اموال ایجاد می‌شود. در واقع مصادره در قانون به این معناست که مجرمین به موجب این حکم که توسط دادگاه و مراجع ذی‌صلاح صادر می‌شود، از دسترسی به اموال به صورت دائمی محروم می‌شوند.
بر این اساس در ماده 9 قانون مبارزه با پولشویی در کشور آمده است که: مرتکبین انواع جرم پولشویی علاوه بر استرداد درآمد و عواید حاصل از ارتکاب جرم، مشتمل بر اصل و منافع حاصل از آن (اگر موجود نباشد مثل یا قیمت آن)، به جزای نقدی به میزان عواید حاصل از جرم محکوم می‌شوند که باید به حساب درآمد عمومی نزد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران واریز گردد.
مجازات اقدام به پولشویی
در خصوص صدور حکم مصادره و ضبط دارای باید گفت در صورتی این حکم صادر می‌شود که متهم به لحاظ جرم اولیه (جرم منشأ) مشمول این حکم قرار نگرفته باشد. مصادره و ضبط اموال مجرم به عنوان مجازات پولشویی در قانون در نظر گرفته شده است اما مشکلی که دارد این است که در خصوص اجرای آن و مصادره اموال در مواردی که جرم دارای جنبه بین‌المللی است، مقررات خاصی پیش‌بینی نشده است.
در تبصره 1 ماده 9 قانون مبارزه با پولشویی آمده است که در صورتی که عواید حاصل از پولشویی به اموال دیگری تبدیل شده باشد، همان اموال مصادره و ضبط می‌شوند.
کلام آخر
مجرمان پول‌ها و اموال زیادی را از طریق اقدامات غیرقانونی و مجرمانه بدست می‌آورند که برای فرار از دست مأموران و ضابطان قضایی و با هدف اینکه بتوانند به صورت آزادانه از این اموال و پول‌ها استفاده کنند، باید اقداماتی را انجام دهند که این پول‌ها قانونی و مشروع به نظر برسند.
به فرایند تبدیل اموال نامشروع و غیرقانونی به اموال با جلوه قانونی یا تبدیل پول کثیف به پول تمیز، پولشویی می‌گویند که یکی از مهم‌ترین جرایم در حوزه اقتصادی هستند. در این مطلب از بلاگ آموزشگاه حسابداری پکت، به بررسی این جرم و مجازات آن پرداختیم. حسابداران هم در هر سطحی باید به رعایت نکات قانونی بپردازند و اسناد مالی را برای جلوگیری از پولشویی و فرار مالیاتی، مرتباً بررسی کنند.