تعریف ورشکستگی در حسابداری چیست؟

تعریف ورشکستگی در حسابداری چیست؟

یکی از ارکان اصلی و مهم در اقتصاد هر کشور، تجارت است. در تجارت به دلایل مختلفی مانند اشتباهات و قصور تاجر، تغییر و تحولات ناگهانی بازار، ریخت و پاش‌های شخصی و غیره ممکن است شکست رخ دهد که این شرایط ورشکستگی گفته می‌شود. ورشکستگی در حسابداری به معنای پایان کار یک تاجر، سازمان یا شرکت نیست زیرا قوانینی وجود دارد که با حمایت از آن‌ها تلاش می‌کند تا بتواند مقداری فشار وارد شده را کاهش دهد. با بلاگ آموزشگاه حسابداری پکت، همراه باشید. 

ورشکستگی چیست؟

اگر بخواهیم تعریف دقیقی از ورشکستگی در حسابداری ارائه دهیم باید بگوییم که زمانی که تاجر توانایی در پرداخت دیون و بدهی‌های خود را نداشته باشد، ورشکستگی (Bankruptcy) رخ داده است. بر اساس ماده 412 قانون تجارت کشور، ورشکستگی یک تاجر، شرکت یا سازمان در زمان توقف پرداخت بدهی‌ها رخ می‌دهد.

در صورتی که دارایی‌های شرکت نتواند از پس پرداخت بدهی‌های شرکت بربیاید، شرکت ورشکسته است

ورشکسته کیست؟

حال که با تعریف ورشکستگی در حسابداری آشنا شدیم بهتر است با این موضوع آشنا شویم که به چه فردی ورشکسته گفته می‌شود؟ به تجار، شرکت‌ها یا سازمان‌های تجاری و بازرگانی در صورتی که قادر به پرداخت دیون، بدهی‌ها و تعهدات خود نباشند، ورشکسته (Bankrupt) گفته می‌شود.

انواع ورشکستگی در حسابداری

ورشکستگی در حسابداری انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

1. ورشکستگی عادی
2. ورشکستگی به تقصیر
3. ورشکستگی به تقلب

ورشکستگی عادی به ورشکستگی گفته می‌شود که بدون تقصیر و تقلب رخ داده است و معمولا ناشی از عوامل بیرونی مانند تحریم، تحولات ناگهانی بازار، حوادث غیر مترقبه و غیره هستند.

اما ورشکستگی به تقصیر به نوعی از ورشکستگی اطلاق می‌شود که به دلیل خطا و تقصیر خود تاجر، شرکت یا سازمان رخ داد است. بر اساس ماده 541 قانون تجارت کشور، این نوع از ورشکستگی در زمره جرایم غیر عمد قرار می‌گیرد. نداشتن دفتر تجاری، مبهم بودن صورت‌های مالی، دارایی و تعهدات و قبول تعهداتی بیش از توان مالی از عوام دیگر به وجود آمدن این نوع ورشکستگی هستند.

اما اگر تاجر، شرکت یا سازمان به عمد و با هدف سوء استفاده خود را ورشکسته قلمداد کنند، ورشکستگی تقلب رخ داده و در این صورت فرد یا سازمانی که اعلام ورشکستگی کرده است محرم محسوب می‌شود و بر اساس قانون به این جرم رسیدگی خواهد شد. بر اساس ماده 670 قانون مجازات اسلامی تعقیب جزایی شخص ورشکسته به تقصیر همانند تعقیب جزایی شخص ورشکسته به تقلب بوده و افرادی که به تقلب اعلام ورشکستگی کرده‌اند به 1 تا 5 سال حبس محکوم خواهند شد.

معایب و مزایای اعلام ورشکستگی

مهم‌ترین معایب ورشکستگی یک فرد، شرکت یا سازمان این است که آبرو اعتبار خود را در حوزه کاری خود و فعالان آن حوزه از دست می‌دهد. اما در تعریف ورشکستگی در حسابداری، اعلام ورشکسته شدن مزایایی نیز به همراه دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پس از اینکه فرد یا سازمان اعلام ورشکستگی می‌کند، طلبکاران برای پیگیری طلب خود باید از طریق دادگاه و مراجع قضایی اقدام کنند و فرد ورشکسته با طلبکاران روبرو نخواهد شد.
• فرد یا سازمان ورشکسته از پرداخت خسارت تأدیه معاف می‌شود و موظف است که اصلی بدهی را به طلبکاران پرداخت کند.
• در برخی موارد طلبکاران به صلح با فرد ورشکسته رضایت می‌دهند و بر سر دریافت بخشی از مطالبات خود توافق می‌کنند.

مهم‌ترین ماده‌های قانون تجارت برای ورشکستگی شرکت

قوانین ورشکستگی

در قانون تجارت کشور مواد قانونی مختلفی در خصوص ورشکستگی در حسابداری آمده است که به شرح جدول زیر است:

در این فهرست از ماده قانون‌های مرتبط با ورشکستگی، در ماده 412 به تعریف ورشکستگی در حسابداری پرداخته شده است. در قانون 415 در خصوص نحوه اعلام ورشکستگی صبحت شده و به صراحت به این موضوع پرداخته شده است که ورشکستگی تنها از طریق دادگاه و مراجع قضایی تأیید می‌شود. به این معنی که تاجر یا سازمان نمی‌تواند مختارانه اعلام ورشکستگی کند.

نحوه و مراحل اعلام ورشکستگی

بر اساس ماده 415 قانون تجارت کشور در قانون ورشکستگی جدید، تاجر یا سازمان اگر بخواهد به صورت مختارانه اعلام ورشکستگی کند موظف است تا علیه همه یا برخی از بستانکاران خود ارائه دادخواست کند. بر اساس قانون تأیید ورشکستگی در صلاحیت دادگاه و مراجع قضایی است و تنها از طریق حکم دادگاه معتبر است و در غیر اینصورت اثبات نمی‌شود. اعلام ورشکستگی می‌تواند بر اساس تقاضای طلبکاران، دادستان یا خود تاجر صورت بگیرد اما تا زمانی که به تأیید دادگاه نرسیده باشد اعتبار ندارد.

تکالیف مدیران پس از ورشکستگی شرکت

در تعریف ورشکستگی در حسابداری و بر اساس قانون تجارت کشور، شرکت‌های تجاری به عنوان بازرگان شناخته می‌شوند. ای این رو با توجه به اینکه این شرکت‌ها تاجر هستند، تمامی احکامی که بر تجار پس از ورشکستگی حاکم است در مورد این شرکت‌ها نیز صدق می‌کند.

هر زمان که شرکت‌های تجاری در پرداخت بدهی‌های خود ناتوان شوند و این روند متوقف شود و نتواند به تعهدات و دیون خود عمل کند ورشکسته شده است و می‌تواند با تأیید مراجع قضایی اعلام ورشکستگی کند. در این حالت یکی از مسائل مهمی که مطرح می‌شود، تصفیه امور شرکت است زیرا نمی‌توان به یکباره تمامی فعالیت‌ها و امور شرکت را پایان داد. در این راستا باید اقداماتی انجام شود که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

در بحث ورشکستگی در حسابداری اولین کاری که یک شرکت تجاری پس از اعلام و تأیید ورشکستگی باید به انجام آن اقدام کند، تصفیه امور شرکت است. منظور از تصفیه این است که شرکت باید بدهی‌ها و مطالبات را شناسایی و محاسبه کرده و برای پرداخت بدهی‌ها و وصول مطالبات اولویت‌بندی انجام دهد.

برای تصفیه امور شرکت ابتدا باید مدیرانی انتخاب شوند که به عنوان مدیر تصفیه فعالیت کنند. در واقع این مدیران وظیفه دارند که اداره شرکت را در زمان تصفیه بر عهده بگیرند. نکات لازم در خصوص اداره شرکت در دوران تصفیه در اساسنامه آن‌ها مشخص شده است و در صورتی که در اساسنامه به این موارد اشاره نشده باشد، مدیران تصفیه باید بر اساس قانون تجارت عمل کرده و به اداره امور بپردازند.

بر اساس قوانین ورشکستگی در حسابداری، زمانی که شرکت اعلام ورشکستگی می‌کند، از اختیارات مدیران آن در راستای پیشبرد اهداف شرکت کاسته می‌شود و تمام این نقش‌ها به مدیران تصفیه به منظور تسویه بدهی‌ها و وصول مطالبات واگذار می‌شود.

در صورتی که فرایند دیگری در اساسنامه شرکت آورده شده باشد یا ورشکستگی به حکم دادگاه باشد، این امکان وجود دارد که مدیران تصفیه افرادی غیر از مدیران اصلی شرکت باشند. در صورتی که در اساسنامه شرکت مدیر تصفیه تعیین نشده باشد یا مدیر تصفیه انتخاب شده به وظایف خود عمل نکند، هر کدام از ذینفعان می‌توانند به دادگاه مراجعه کرده و تقاضای مدیر تصفیه داشته باشند.

جمع‌بندی

تجارت یک فعالیت پُرریسک و بحرانی است که در مسیر انجام آن ممکن است اتفاقات زیادی رخ دهد. یکی از اتفاقاتی که ممکن است افراد، شرکت‌ها یا سازمان‌ها در این مسیر با آن مواجه شوند ورشکستگی است. به همین دلیل، مدیران باید نحوه مدیریت بحران و ریسک را بلد باشند. ورشکستگی در آموزش حسابداری به این معنا است که افراد توانایی پرداخت بدهی‌های خود را نداشته و نتوانند به تعهدات خود در مقابل ذینفعان عمل کنند. ورشکستگی بسته به عواملی که ممکن است رخ دهد دارای انواع مختلفی است که برای برخی از آن‌ها مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است.

به اشتراک بگذارید: