اصل رازداری در حسابداری و حسابرسی چیست؟
شغل حسابداری و حسابرسی، تنها به مهارت‌های فنی و توانایی‌های فردی وابسته نیست. در خیلی از مواقع، شرکت‌ها به سراغ افرادی می‌روند که رازدار باشند. افرادی که بتوانند اصول اخلاقی و آیین نامه رفتاری یک حسابدار و حسابرس را رعایت کنند، شانس بیشتری نسبت به دیگران خواهند داشت. در این مطلب به اصل رازداری در حسابداری و حسابرسی می‌پردازیم.
راز داری در حسابداری
رازداری در حسابداری و حسابرسی
وظایف یک حسابدار و حسابرس در شرکت چیست؟ چه تفاوتی بین حسابداران مستقل و حسابداران استخدام شده در شرکت و سازمان وجود دارد؟ آیا می‌توان آیین نامه اخلاقی و اصول رفتاری حسابدار را در این دو گروه متفاوت دانست؟ چرا استخدام حسابدار و حسابرس در برخی از شرکت‌های دولتی و خصوصی به سختی انجام می‌شود؟ چگونه می‌توان اطلاعات کافی را درباره نحوه رازداری در حسابداری و حسابرسی به دست آورد؟ به غیر از مهارت‌های فنی و توانایی‌های کار با ابزار مختلف، چه چیزی برای یک حسابدار و حسابرس مهم است؟
واقعیت این است که در بسیاری از شرکت‌های خصوصی و دولتی، شرح وظایف حسابدار بیش از یک حسابدار ساده نیست. یعنی حتی تازه‌کار‌ترین حسابداران و حسابرسان هم می‌توانند این کارها را انجام دهند. پس چرا فرآیند استخدام حسابرس و حسابدار در این شرکت‌ها به شکلی است که حسابداران تازه کار و حتی با تجربه، شانسی برای استخدام ندارند؟ پاسخ این سوال در نگرش، رفتار و اصول اخلاقی است که فرد از خودش نشان می‌دهد.
رازداری و حدود آن در حسابداری و حسابرسی، یک بحث مهم و کلیدی است. طبق آیین رفتار حرفه‌ای حسابداران و حسابرسان، رازداری یک اصل بنیادی به شمار می‌آید. البته در بین اصول حسابداری، تنها رازداری وجود ندارد. بلکه اصول بنیادی زیادی وجود دارد که هر حسابدار و حسابرس باید آن را رعایت کنند. حال ممکن است در برخی از شرکت‌ها و بعضی از اصول کمرنگ‌تر و برخی دیگر پررنگ‌تر باشد. در ادامه به بررسی هر کدام از این اصول بنیادی می‌پردازیم.
اصول بنیادی آیین رفتار حرفه ای حسابداران و حسابرسان
هر کسی که به دنبال کار در حوزه امور مالی است، باید اصول مشخصی را رعایت کند.اطلاع از اصول زیر شما را با آیین نامه رفتار حرفه‌ای حسابداران و حسابرسان بیشتر آشنا می‌کند:
اصل درستکاری و بی طرفی
حسابداران و حسابرسان باید اصل بی طرفی را رعایت کنند. طبق این اصل، آنها باید از رفتارهایی که باعث به وجود آمدن نظر جانبدارانه می‌شود، پرهیز کنند. مسئول امور مالی نمی‌تواند مراوده‌ای بالاتر از رابطه کاری با کارفرما داشته باشد.
اصل تضاد منافع
داشتن منافع مشترک با کارفرما برای حسابداران و حسابرسان ممنوع است. او باید از روابطی که باعث نظر جانبدارانه گذاشتن تاثیر نامطلوب روی گزارش مالی می‌شود، بپرهیزد.
نوشتن رزومه حسابداری با در نظر گرفتن اصل صلاحیت حرفه ای
اصل صلاحیت حرفه ای
طبق این اصل، حسابداران و حسابرسان تنها باید تخصص‌ها و مهارت‌های واقعی‌شان را اظهار کنند. حسابدار و حسابرس نمی‌تواند نسبت به چیزی که در آن تخصص ندارد، تظاهر نماید.
اصل رازداری
حسابدار و حسابرس نمی‌تواند طبق اصل رازداری، از اطلاعات و داده‌های کارفرما در جهت منافع خود یا شخص دیگر استفاده کند.
اصل استقلال
طبق اصل استقلال، حسابدار و حسابرس نسبت به کاری که انجام می‌دهد، مستقل است و نباید برای موسساتی که خود در آن نفع دارد، صورتحساب یا گزارش مالی تهیه کند.
حدود رازداری در امور مالی تا کجاست؟
اصل رازداری در حسابداری و حسابرسی یکی از بنیادی‌ترین اصول اخلاقی حسابداران و حسابرسان به شمار می‌آید. اما حد و حدود این اصل تا کجاست؟ آیا حسابدار و حسابرس در همه موارد الزام به سکوت و عدم افشای اطلاعات دارد؟ حسابدار و حسابرس در چه صورت می‌تواند اطلاعات به دست آمده است صورت حساب‌های مالی شرکت خصوصی و دولتی را منتشر کند؟ قانون دیوان عدالت اداری کشور و قانون دیوان محاسبات درباره اصل رازداری چه می‌گویند؟
اصول رازداری حسابرسان دولتی و مستقل را می‌توان از دو جنبه قانونی و مذهبی بررسی کرد. بررسی جنبه مذهبی اصل رازداری در حسابداری و حسابرسی، ساده است. طبق اصول و آموزه‌های دینی، هر انسانی وظیفه دارد اسرار خود و دیگران را حفظ کند. در تمامی حرفه‌های شناخته شده مانند پزشکی، مهندسی، حسابداری و… اصلی به عنوان اصل رازداری وجود دارد. حد و حدود این اصول، باعث به وجود آمدن حریم خصوصی و اداری بین طرفین می‌شود. با خواندن 3 منبع زیر می‌توانید اطلاعات بیشتری در مورد اصل رازداری در حسابداری و حسابرسی به دست بیاورید.
1- مجله حسابدار رسمی، شماره 7، پاییز 1388
در شماره ۷ مجله حسابدار رسمی به بررسی احکام لازم الاجرا توسط کلیه حسابداران حرفه‌ای پرداخت. همچنین به اخلاقیات در حسابرسی، اخلاق و آداب حرفه‌ای و کارگروه آیین رفتار حرفه‌ای هم در این شماره پرداخته شده است.
کتاب آیین نامه رفتار حرفه ای سازمان حسابرسی
2- آیین رفتار حرفه‌ای سازمان حسابرسی
این آیین نامه، ضوابط عمومی و اصول بنیادی حسابرسان را مشخص می‌کند. با وجود اینکه آئین نامه رفتار حرفه‌ای را سازمان حسابرسی تدوین و منتشر کرده، اما رعایت آن بر دوش حسابداران هم گذاشته شده است. طبق این آیین نامه، حسابدار و حسابرس اجازه افشای اطلاعات گردآوری شده و اسرار کار شرکت را جز در موارد تعیین شده، ندارد.
3- ماده قسم و شهادت دروغ و افشای سر در قانون مجازات اسلامی
بخشی از کار حسابدار و حسابرس، ارائه صورتحساب مالی از وضعیت شرکت است. این صورت حساب می‌تواند به عنوان شهادت و افشای اطلاعات قلمداد شود. در صورتیکه حسابدار و حسابرس در ارائه صورت حساب مالی به مراجع دیگر، از داده‌های نامطمئن و نامعتبر استفاده کند، طبق قانون مجازات اسلامی مجرم شناخته می‌شود. طبق این قانون، مجازات حسابدار و حسابرس می‌تواند از ۴۵ روز تا ۶ ماه به همراه جریمه نقدی باشد.
چه مواردی را می‌توان به عنوان رازداری قبول کرد؟
رازداری در حسابداری و حسابرسی، 3 بخش مهم دارد. هر کدام از این بخش‌ها را باید هر حسابدار و حسابرسی بداند و از آنها در کار خود استفاده کند. اینطور نیست که قانون در همه موارد، دست حسابداران و حسابرسان را برای افشای اطلاعات بسته باشد. حسابداران و حسابرسان می‌توانند تحت شرایطی، اطلاعات مالی شرکت را افشا کند. اما قبل از آن باید 3 اصل زیر را در نظر داشته باشند:
- طبق اصل رازداری حسابداران رسمی، حسابداران و حسابرسان نباید از اطلاعات گردآوری شده و داده‌های به دست آمده از صورت حساب‌های مالی شرکت، در جهت منافع شخصی یا شخص ثالث استفاده کنند؛
- طبق اصل رازداری در شرکت‌های سهامی، حسابدار اسرار شرکت را تنها برای مجمع عمومی سهامداران و مراجع ذیصلاح قانونی می‌تواند افشا کند؛
- طبق اصل رازداری، افشای اطلاعات شرکت‌های خصوصی و دولتی تنها در مواردی بدون اشکال است که قانون افشای اطلاعات الزامی کرده باشد.
جمع بندی
در دوره حسابرسی داخلی با اصول بنیادی حسابرسان و حسابداران آشنا می‌شوید. در این دوره ۲۵۰ ساعته، مفاهیم رفتار سازمانی، آشنایی با تکنیک‌های مدیریت استرس، انجام تست‌های خودسنجی (SAL)، آشنایی با رفتارهای سنجیده و… در قالب مهارت‌های مدیریت آموزش داده می‌شود. علاوه بر آن سرفصل‌هایی مانند استانداردهای حسابداری، قانون تجارت، مدیریت مالی، قانون مالیات، حسابرسی کامپیوتری و حسابرسی عملیاتی و داخلی هم وجود دارد که شما را با فرآیند حسابرسی داخلی بیشتر آشنا می‌کند.
هدف آموزشگاه حسابداری حسابداران خبره از ارائه دوره حضوری و آنلاین حسابرسی داخلی، پرورش حسابرسانی است که هم اخلاق حرفه‌ای و هم مهارت‌های حسابرسی بالایی داشته باشند. برای ثبت نام در این دوره داشتن مدرک کارشناسی حسابداری یا رشته‌های مرتبط الزامی است. در کنار آن باید حداقل ۳ سال سابقه کار داشته باشید.