صدور فاکتور صوری چیست؟ +شناسایی فاکتورهای صوری
یکی از اسناد و برگه‌های تجاری مهم که نشان دهنده انجام یک معامله بین فروشنده و خریدار است، فاکتور نام دارد. فاکتور برگه‌ای است که به کمک آن می‌توان اطلاعات کاملی از معامله صورت گرفته بین خریدار و فروشنده به دست آورد که این اطلاعات شامل نوع کالا یا خدمات، قیمت کالا، تاریخ خرید، مشخصات فروشنده و مشخصات خریدار می‌شود. این اطلاعات برای سازمان مالیاتی از اهمیت زیادی برخوردار بوده و برای اخذ مالیات از طرفین معامله به این فاکتور استناد می‌کند. فاکتورها در دو دسته رسمی و غیر رسمی تقسیم‌بندی می‌شوند؛ فاکتور رسمی قالب معینی داشته و مورد تأیید دارایی است اما فاکتورهای غیر رسمی سلیقه‌ای بوده و در ابعاد و اشکال متنوعی وجود دارد. با این مطلب از آموزشگاه حسابداری پکت همراه باشید.
فاکتور صوری چیست؟
اگر بخواهیم یک تعریف ساده و در عین حال دقیق از فاکتور صوری ارائه کنیم، باید گفت که فاکتورهای غیر واقعی هستند که توسط برخی از افراد و سازمان‌ها و شرکت‌ها و با اهداف سودجویانه صادر می‌شوند. یکی از مهم‌ترین اهداف صدور فاکتورهای صوری فرار مالیاتی است که می‌تواند اثرات زیان‌باری برای اقتصاد یک کشور به همراه داشته باشد. صدور فاکتور صوری یکی از عوامل مهمی است که اقتصاد زیرزمینی یا پنهان را گسترش می‌دهد. در صورتی که این روند به شرکت‌های بزرگ رخنه کند و این شرکت‌ها قصد فرار مالیاتی داشته باشند، درآمد دولت‌ها به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کرده و آثار مخربی بر روی اقتصاد کشور خواهد داشت.
فاکتور رسمی سندی است که توسط شرکت‌های مشمول مالیات بر ارزش افزوده صادر می‌شود که مورد تأیید دارایی بوده و سازمان امور مالیاتی برای اخذ مالیات به این فاکتورها و اطلاعات آن استناد می‌کند. برخی از افراد و شرکت‌ها به منظور حذف رقم واقعی معاملات خود از مدارک مالیاتی، از ترفندهای غیر قانونی مختلفی استفاده می‌کنند که صدور فاکتور صوری یکی از این ترفندهای غیر قانونی محسوب می‌شود. سازمان امور مالیاتی با آگاهی نسبت به اقدام سودجویانه برخی از شرکت‌ها، مراحل کشف فاکتور صوری را به دقت انجام می‌دهد و با شیوه‌های مختلف تلاش می‌کند تا آمار استفاده از این فاکتورها را به حداقل ممکن کاهش دهد.
فاکتور صوری چگونه صادر می‌شود؟
فاکتور صوری در واقع یک نوع فاکتور است که از نظر ظاهری کاملا مشابه با فاکتور رسمی مورد تأیید سازمان امور مالیاتی است اما در واقعیت اطلاعات درج شده در آن صوری بوده و در واقع با این اطلاعات هیج معامله‌ای انجام نگرفته است. در واقع هدف اصلی صدور فاکتور صوری پنهان کردن فعالیت‌های اقتصادی یک سازمان یا شرکت است. برخی از شرکت‌ها این فاکتورها را بر اساس نوع کالا یا خدمت، مبلغ و سایر پارامترها به فروش می‌رسانند.
برخی از افراد که هدف اصلی آن‌ها فرار مالیاتی است، اقدام به تأسیس شرکت‌های صوری می‌کنند و با نام این شرکت‌ها فاکتور صادر می‌کنند. اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند اقدام به صدور و فروش فاکتور صوری کنند؛ اما در سال‌های اخیر سازمان امور مالیاتی مراحل کشف فاکتورهای صوری را با یک روش کامل و دقیق انجام می‌دهد تا صدور و استفاده از این نوع فاکتورها را به حداقل میزان ممکن کاهش دهد. در صورتی که سازمان بتواند فاکتور صوری را کشف کند جریمه‌های سنگینی برای صادر کننده در نظر می‌گیرد که در ادامه به این موضوع می‌پردازیم.
خرید فاکتور صوری با چه هدفی انجام می‌شود؟
فاکتور صوری یک سند و ابزار غیر قانونی به حساب می‌آید که بدون شک به منظور مقاصد و اهداف غیر قانونی صادر شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از اهداف صدور این فاکتورها پولشویی است که یکی از مهم‌ترین مصادیق اختلال نظام اقتصادی در یک کشور محسوب می‌شود.
اهداف صدور این نوع فاکتورها به پولشویی محدود نمی‌شود و اهداف دیگری وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
- حساب سازی: یکی از اهداف برخی از شرکت‌ها جهت استفاده از فاکتور صوری، حساب‌سازی است. به عنوان مثال برخی از سازمان‌ها و شرکت‌ها تلاش می‌کنند تا به منظور دریافت وام از بانک‌ها و مؤسسات مالی مختلف واقعیت را به نحو دیگری نمایش دهند. همچنین شرکت‌هایی که در آستانه ورشکستگی قرار داشته و قصد ندارد که سود سرمایه‌گذاران خود را پرداخت کنند، از فاکتور صوری برای حساب‌سازی استفاده می‌کنند تا بتوانند گزارش غلط به سرمایه‌گذاران ارائه دهند.
- فرار مالیاتی: به جرأت می‌توان گفت که مهم‌ترین هدف صدور فاکتور صوری امتناع از پرداخت مالیات را فرار مالیاتی است. برخی شرکت‌ها با صدور فاکتورهای صوری تلاش می‌کنند تا هزینه‌های خود را بالاتر نشان دهند و به سازمان امور مالیاتی القا کنند که سود کمی به دست آورده‌اند تا به این ترتیب میزان مالیاتی که باید پرداخت کنند کمتر شود.
- تکمیل اسناد و مدارک برای انجام معاملات: یکی دیگر از اهداف صدور فاکتورهای صوری تکمیل اسناد و مدارک معاملات است؛ معمولا زمانی که فروشندگان کالاها یا ارائه‌دهندگان خدمات فاکتور رسمی صادر نمی‌کنند، سازمان‌ها و شرکت‌ها از فاکتورهای صوری برای تکمیل اسناد استفاده می‌کنند.
بیشتر بخوانید: چگونه مالیات کمتری بدهیم؟
آثار زیان‌بار صدور فاکتور صوری چیست؟
زمانی که یک سازمان یا شرکت از فاکتور صوری برای ارائه اطلاعات معاملاتی خود استفاده می‌کند، در واقع اطلاعات نادرست و مخدوش ارائه می‌کند که باعث می‌شود امکان ارزیابی دقیق سود و زیان آن در معاملات وجود نداشته باشد. این موضوع می‌تواند بر روی سرمایه‌گذاران و ذینفعان اثر منفی گذاشته و باعث شود که این افراد در تصمیم‌گیری‌های خود دچار اشتباه شوند.
مالیات به عنوان یکی از پایدارترین درآمدهای دولت‌ها به حساب می‌آید به طوری که در زمان بروز نوسان در درآمدهای نفتی ایران، شاهد این موضوع بودیم که دریافت مالیات و درآمدهای حاصل از آن اهمیت بیشتری پیدا کرد. استفاده از فاکتور صوری باعث می‌شود که دولت امکان وصول دقیق درآمدهای مالیاتی را نداشته باشد که در نهایت باعث ناتوانی آن در تأمین هزینه‌های عمومی می‌شود.
علاوه بر اثرات زیان‌باری که در بالا مورد اشاره قرار گرفت، استفاده و صدور فاکتور صوری می‌توان توان رقابت‌پذیری فعالان اقتصادی را از بین ببرد. زیرا بسیاری از فعالان اقتصادی به انجام تکالیف قانونی متعهد هستند و این باعث می‌شود که توان رقابت با افراد سودجو را نداشته باشند. استفاده از این نوع فاکتورها پدیده پولشویی را رواج داده و باعث تسهیل روند قاچاق در کشور می‌شود که نتیجه آن از بین رفتن سرمایه‌های کلان کشور خواهد بود.
مراحل کشف فاکتورهای صوری چگونه است؟
سازمان امور مالیاتی به منظور کشف فاکتورهای صوری مراحل زیر را دنبال می‌کند:
- بررسی و کنترل کلیه فاکتورهای مربوط به فروش کالا و خدمات
- ارزیابی و بررسی شرکت‌های حقوقی یا فروشندگان کالا و خدمات از نظر شناسه ملی
- بررسی و ارزیابی منحل بودن شرکت
- ارزیابی اعتبار گواهی ارزش افزوده شرکت
- مطابقت نوع کالا و خدمات درج شده در فاکتور با حوزه فعالیت شرکت
- بررسی کلیه مستندات از قبیل بارنامه، بیجک و...
- بررسی کلیه مستندات مربوط به پرداخت مانند فیش‌های واریزی، چک‌های بانکی و...
سخن آخر
این مطلب از بلاگ مرکز آموزش حسابداری پکت، فاکتور یک سند معاملاتی بسیار مهم است که سازمان امور مالیاتی از طریق آن هزینه‌ها و درآمدهای فعالان اقتصادی را مورد بررسی قرار داده و بر اساس سود و زیان بدست آمده، نسبت به اخذ مالیات اقدام می‌کند. برخی از فعالان اقتصادی به منظور فرار مالیاتی، پولشویی، حساب‌سازی و غیره به جای ارائه فاکتور رسمی و اطلاعات دقیق از معاملات خود، نسبت به صدور فاکتور صوری اقدام می‌کنند که اطلاعات مندرج در آن کاملا غیر واقعی است. استفاده از این فاکتورها می‌تواند منجر به کاهش قابل توجه درآمدهای دولت و در نهایت ناتوانی آن در تأمین هزینه‌های عمومی شود.