عرضه اولیه چیست؟
تا حالا شده فقط با خرید چند سهم، در عرض چند روز سود کنید؟ این اتفاق برای خیلی از کسانی که در عرضه اولیه سهام شرکت می‌کنند، رخ داده. عرضه اولیه یکی از روش‌های محبوب سرمایه‌گذاری در بورس است که در آن، شرکت‌ها برای اولین بار سهام خود را به عموم مردم ارائه می‌کنند.
در این مقاله از آموزشگاه پکت، به شما توضیح می‌دهیم عرضه اولیه چیست، چرا این نوع خرید سهام تا این اندازه طرفدار دارد، و چگونه می‌توان در عرضه اولیه شرکت کرد. اگر دنبال راهی مطمئن برای ورود به بازار بورس هستید یا می‌خواهید عرضه اولیه در بورس را بهتر بشناسید، مطالعه این مطلب می‌تواند شروع خوبی باشد.
عرضه اولیه چیست و چه کاربردی دارد؟
عرضه اولیه سهام (IPO) زمانی اتفاق می‌افتد که یک شرکت برای اولین بار بخشی از سهام خود را در بازار بورس به فروش می‌گذارد. این کار معمولاً زمانی انجام می‌شود که شرکت به دنبال جذب سرمایه برای توسعه فعالیت‌هایش باشد یا بخواهد از یک کسب‌وکار خانوادگی به یک شرکت عمومی تبدیل شود.
در عرضه اولیه در بورس، قیمت سهام معمولاً پایین‌تر از ارزش واقعی آن تعیین می‌شود تا توجه سرمایه‌گذاران جلب شود و خرید آن برای عموم جذاب باشد. به همین دلیل، بسیاری از فعالان بازار، عرضه اولیه را یکی از فرصت‌های کم‌ریسک برای سرمایه‌گذاری می‌دانند.
کاربرد عرضه اولیه فقط به جذب سرمایه برای شرکت‌ها محدود نمی‌شود. این فرایند باعث می‌شود شرکت‌ها شفاف‌تر عمل کنند، گزارش‌های مالی دقیق‌تری منتشر کنند و در نهایت در مسیر رشد و رقابت‌پذیری بیشتر قرار بگیرند. از طرف دیگر، برای سرمایه‌گذاران به‌ویژه تازه‌واردها، عرضه اولیه فرصتی است تا با سرمایه‌گذاری در سهام کم‌ریسک‌تر، با سازوکار بورس آشنا شوند.
عرضه اولیه سهام چگونه انجام می‌شود؟
برای اینکه بدانید عرضه اولیه سهام چگونه انجام می‌شود، بهتر است ابتدا با سازوکار آن در انواع بازار بورس ایران آشنا شوید. وقتی یک شرکت تصمیم می‌گیرد برای اولین‌بار وارد بورس شود، ابتدا باید فرآیند پذیرش را طی کند. پس از تأیید نهایی، شرکت با همکاری سازمان بورس، زمان مشخصی را برای عرضه اولیه در بورس تعیین می‌کند.
در روز عرضه، یک بازه زمانی چند ساعته برای ثبت سفارش اعلام می‌شود. این سفارش‌گذاری از طریق سامانه آنلاین کارگزاری‌ها انجام می‌شود و هر سرمایه‌گذار می‌تواند با وارد کردن حجم و قیمت سفارش، در این فرآیند شرکت کند. معمولاً حداکثر تعداد قابل خرید و قیمت سقف توسط شرکت مشخص می‌شود.
نکته مهم اینجاست که چون تقاضا برای عرضه اولیه معمولاً بسیار بالاست، سهام به صورت تخصیصی بین متقاضیان تقسیم می‌شود. یعنی ممکن است شما برای خرید ۵۰۰ سهم سفارش بگذارید، اما فقط ۱۰۰ یا ۱۵۰ سهم به شما تعلق بگیرد.
عرضه اولیه در بورس ایران معمولاً در بازار اول یا بازار دوم انجام می‌شود و شرکت‌هایی که شرایط مالی شفاف، سودآوری مناسب و رشد قابل‌قبولی داشته باشند، شانس بالاتری برای پذیرش دارند.
مراحل خرید عرضه اولیه برای افراد تازه‌وارد
اگر به‌تازگی وارد دنیای بورس شده‌اید و قصد دارید در عرضه اولیه سهام شرکت کنید، خبر خوب این است که این کار سخت نیست و تنها با چند مرحله ساده می‌توانید انجامش دهید. در این بخش از مقاله آموزش حسابداری آموزشگاه پکت، به زبان ساده مراحل خرید عرضه اولیه در بورس را توضیح می‌دهیم:
دریافت کد بورسی
اولین قدم برای ورود به بورس و خرید عرضه اولیه، دریافت کد بورسی است. برای این کار باید در سامانه سجام ثبت‌نام کرده و سپس به یکی از کارگزاری‌های معتبر مراجعه کنید تا کد معاملاتی‌تان فعال شود.
در دوره آنلاین عالی تحلیلگر خبره بورس، با کلیه امور مرتبط با بازار سرمایه و بورس آشنا شده و قادر به حضور فعال و هوشمندانه در بازار سرمایه و البته خرید و فروش سهم خواهید بود.
ثبت‌نام در سامانه معاملات آنلاین کارگزاری
بعد از دریافت کد بورسی، باید به سامانه آنلاین کارگزاری‌تان وارد شوید. از اینجا به بعد، تمام مراحل خرید و فروش، از جمله خرید عرضه اولیه در بورس از همین سامانه انجام می‌شود.
شارژ حساب کارگزاری
برای اینکه بتوانید سفارش خرید ثبت کنید، باید حساب معاملاتی‌تان را شارژ کنید. هزینه عرضه اولیه معمولاً زیاد نیست و با مبلغی حدود چندصد هزار تومان هم می‌توان در آن شرکت کرد.
اطلاع از تاریخ و جزئیات عرضه اولیه
اطلاعات مربوط به زمان، نماد، تعداد قابل خرید و قیمت سقف عرضه اولیه سهام معمولاً یکی دو روز قبل از عرضه، توسط سازمان بورس و کارگزاری‌ها اعلام می‌شود. این اطلاعات را حتماً بررسی کنید تا در روز عرضه آماده باشید.
ثبت سفارش در زمان تعیین‌شده
در روز عرضه اولیه، وارد پنل کارگزاری شوید، نماد موردنظر را جست‌وجو کرده و سفارش خود را بر اساس حداکثر تعداد مجاز و قیمت اعلام‌شده ثبت کنید. بعد از پایان زمان سفارش‌گذاری، سیستم به صورت خودکار سهام را بین همه متقاضیان تقسیم می‌کند.
دریافت سهام در پرتفوی
پس از انجام تخصیص، معمولاً طی یکی دو روز کاری، سهامی که به شما تعلق گرفته در بخش "پرتفوی" حساب کارگزاری شما قابل مشاهده خواهد بود.
شرکت در عرضه اولیه در بورس ایران برای تازه‌واردها یک تجربه کم‌ریسک، آموزشی و اغلب سودده است.
کارگاه آموزش معاملات سهام در بورس، با هدف ارتقای مهارت‌های خرید و فروش سهم و آشنایی با معاملات آن در بورس تهران و فرابورس ایران برگزار می‌شود.
چه زمانی عرضه اولیه وارد بورس می‌شود؟
زمان دقیق عرضه اولیه سهام در بورس معمولاً از چند روز قبل توسط شرکت بورس و اوراق بهادار اعلام می‌شود. این زمان، بسته به شرایط شرکت عرضه‌کننده و تصمیم نهادهای نظارتی، متغیر است. اما معمولاً عرضه‌های اولیه در روزهای چهارشنبه و در ساعات ابتدایی بازار (۹ تا ۱۲:۳۰) انجام می‌شوند.
برای اینکه از زمان عرضه اولیه در بورس مطلع شوید، بهتر است اخبار سامانه کدال، اطلاعیه‌های کارگزاری‌ها یا کانال‌های اطلاع‌رسانی معتبر را دنبال کنید. کارگزاری‌ها معمولاً از طریق پیامک یا اعلان داخل سامانه، جزئیات مربوط به نماد، قیمت، سقف خرید و ساعت سفارش‌گذاری را چند روز زودتر اطلاع می‌دهند.
همچنین گاهی پیش می‌آید که عرضه اولیه با چند روز تأخیر انجام شود یا زمان‌بندی آن تغییر کند. به همین دلیل، افرادی که می‌خواهند در عرضه اولیه بورس ایران شرکت کنند، باید همیشه در روزهای پایانی هفته وضعیت بازار را بررسی کنند و حساب کارگزاری خود را از نظر موجودی شارژ نگه دارند.
مزایا و معایب عرضه اولیه سهام
در جدول زیر به مزایا و معایب عرضه اولیه سهام می‌پردازیم.
|
مزایا |
معایب |
|
اغلب با سود همراه است، به‌ویژه در روزهای ابتدایی بعد از عرضه |
ممکن است عرضه اولیه بیش از حد تبلیغ شود و توقع غیرواقعی ایجاد کند |
|
ریسک پایین‌تری نسبت به خرید سایر سهام‌ها دارد |
مقدار تخصیص یافته معمولاً کم است و سرمایه‌گذاری زیادی نمی‌توان انجام داد |
|
فرصت خوبی برای آشنایی تازه‌واردان با بازار بورس است |
در برخی موارد ممکن است پس از رشد اولیه، قیمت سهم افت کند |
|
نیاز به تحلیل پیچیده ندارد؛ اطلاعات از قبل توسط نهادهای ناظر بررسی شده |
عرضه‌های اولیه محدود به زمان خاصی هستند و همیشه در دسترس نیستند |
|
امکان خرید با سرمایه کم وجود دارد |
گاهی سفارش‌گذاری با اختلال در سامانه‌ها همراه می‌شود |
نکات مهم قبل از خرید عرضه اولیه
شرکت در عرضه اولیه بورس شاید ساده به نظر برسد، اما رعایت چند نکته مهم می‌تواند تأثیر زیادی در موفقیت شما داشته باشد. اگر به‌تازگی وارد بازار سرمایه شده‌اید یا تجربه زیادی در خرید و فروش سهام ندارید، بهتر است این نکات را قبل از ثبت سفارش در نظر بگیرید:
موجودی حساب کارگزاری را بررسی کنید
قبل از روز عرضه اولیه، مطمئن شوید که حساب معاملاتی‌تان شارژ شده باشد. بدون داشتن موجودی کافی، سیستم سفارش شما را ثبت نخواهد کرد.
از جزئیات عرضه اولیه اطلاع پیدا کنید
قیمت سقف، تعداد مجاز و بازه زمانی سفارش‌گذاری هر عرضه اولیه معمولاً از قبل اعلام می‌شود. این اطلاعات را از طریق کارگزاری یا سامانه‌های معتبر خبری بررسی کنید.
در زمان مشخص سفارش‌گذاری کنید
اگر می‌خواهید به عنوان سهامدار حقیقی یا حقوقی در عرضه اولیه سهام شرکت کنید، باید سفارش خود را در بازه‌ای که اعلام شده وارد سامانه کنید. تأخیر در ورود سفارش ممکن است باعث شود سهمی به شما تخصیص نیابد.
با دید بلندمدت نگاه کنید
بعضی از سرمایه‌گذاران تنها برای کسب سود چندروزه وارد عرضه اولیه می‌شوند، اما بهتر است بدانید که بسیاری از این سهام‌ها در بلندمدت بازدهی بهتری دارند.
هیچ تضمینی برای سود قطعی وجود ندارد
اگرچه بیشتر عرضه‌های اولیه در بورس ایران با رشد قیمت همراه بوده‌اند، اما بازار همیشه قابل پیش‌بینی نیست. بنابراین نباید تنها با هدف سود فوری اقدام به خرید کنید.
آیا عرضه اولیه همیشه سودده است؟
یکی از رایج‌ترین سوالات بین سرمایه‌گذاران تازه‌کار این است که آیا عرضه اولیه سهام همیشه سود می‌دهد؟ واقعیت این است که در بسیاری از موارد، عرضه اولیه در بورس ایران با رشد قیمت همراه بوده و سود خوبی به خریداران رسانده است. به همین دلیل، این نوع سرمایه‌گذاری در بین عموم مردم محبوبیت زیادی پیدا کرده است.
اما نباید فراموش کرد که هیچ تضمینی برای سود قطعی وجود ندارد. گاهی ممکن است شرایط کلی بازار یا وضعیت بنیادی شرکت باعث شود که سهام پس از عرضه اولیه رشد چندانی نکند یا حتی کاهش قیمت داشته باشد. این موضوع به‌خصوص در زمانی که بازار در حالت رکود یا نوسان شدید قرار دارد، بیشتر دیده می‌شود.
همچنین نباید صرفاً به دلیل سابقه مثبت برخی عرضه‌ها، با دید صددرصد سودآور به این نوع سرمایه‌گذاری نگاه کرد. تحلیل وضعیت شرکت، شرایط اقتصادی و فضای کلی بازار از عواملی هستند که بر عملکرد سهام پس از عرضه اولیه تأثیر مستقیم می‌گذارند.
چگونه از عرضه اولیه‌های جدید مطلع شویم؟
برای اینکه بتوانید به‌موقع در عرضه اولیه سهام شرکت کنید، باید همیشه از زمان و جزئیات عرضه‌های جدید مطلع باشید. خوشبختانه راه‌های مختلفی برای پیگیری اطلاعات مربوط به عرضه اولیه در بورس ایران وجود دارد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- پیگیری اطلاعیه‌های سامانه کدال
- استفاده از پیام‌رسان کارگزاری‌ها
- دنبال کردن سایت‌ها و رسانه‌های مالی معتبر
- عضویت در کانال‌های خبری بورس
- مشاهده تقویم عرضه‌ها در سایت شرکت بورس
سخن آخر
عرضه اولیه سهام یکی از بهترین مسیرهای ورود به دنیای بورس برای سرمایه‌گذاران تازه‌کار است. سادگی فرایند، ریسک پایین و احتمال سودآوری، باعث شده تا این فرصت سرمایه‌گذاری همیشه مورد توجه فعالان بازار قرار بگیرد. اما فراموش نکنید که هیچ سرمایه‌گذاری بدون آگاهی و آمادگی، نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.
در آموزشگاه حسابداری پکت همیشه توصیه می‌کنیم قبل از اقدام به خرید هر سهم، از جمله عرضه اولیه، دانش مالی خود را بالا ببرید و اخبار معتبر را دنبال کنید. تصمیم‌های آگاهانه، پایه‌های موفقیت بلندمدت شما در بازار سرمایه را شکل می‌دهد.
سؤالات متداول
در ادامه مطلب به بررسی سوالات متداول شما درباره عرضه اولیه سهام می‌پردازیم.
آیا برای خرید عرضه اولیه، باید تحلیل خاصی انجام داد؟
خیر. اطلاعات شرکت‌های عرضه اولیه توسط نهادهای نظارتی بررسی می‌شود و معمولاً نیاز به تحلیل عمیق ندارد. بااین‌حال، شناخت کلی از وضعیت شرکت و بازار همیشه مفید است.
چه مقدار سرمایه برای شرکت در عرضه اولیه لازم است؟
معمولاً با مبالغی در حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان هم می‌توان در اکثر عرضه‌های اولیه شرکت کرد، چون تعداد سهام تخصیصی محدود است.
چگونه بفهمم سهامی که سفارش دادم به من تخصیص داده شده یا نه؟
معمولاً یک یا دو روز پس از عرضه اولیه، سهامی که به شما تخصیص یافته در بخش «پرتفوی» کارگزاری‌تان نمایش داده می‌شود. همچنین از طریق پیامک یا اعلان نیز ممکن است اطلاع‌رسانی شود.