حسابدار مالیاتی برای محاسبه مالیات به چه چیزهایی نیاز دارد؟
ابزارها نقش کمکی در بالا بردن کیفیت و کاهش اشتباهات دارند. ابزارهای حسابداری مالیاتی برای محاسبه مالیات استفاده می‌شوند. کاهش اشتباهات و بیشتر شدن دقت، نیاز شما را به حسابرسی مالیاتی کمتر می‌کند. اما برای انجام حسابداری مالیاتی چه ابزارهایی باید در اختیار حسابدار قرار بگیرد؟ یک حسابدار مالیاتی باید به چه ابزارهایی تسلط داشته باشد؟ آیا ابزارها می‌توانند خطا را به صفر برسانند؟
حسابداری مالیاتی چیست؟
حسابداری مالیاتی یکی از شاخه‌های مهم حسابداری است که به بررسی مالیات و اجرای قوانین آن در کسب و کار می‌پردازد. اگرچه حسابداران مالیاتی دانش عمومی حسابداری را دارند اما تنها به محاسبه مالیات و رسیدگی به امور مالیاتی متمرکز هستند. با در نظر گرفتن اینکه پرداخت مالیات تقریباً در تمامی کسب و کارهای حقیقی و حقوقی وجود دارد، باید از حسابداران برای محاسبه دقیق مالیات کمک گرفت. هرگونه اشتباه در محاسبه و پرداخت مالیات، می‌تواند باعث جریمه‌های مالیاتی شود. برای اینکه کمترین اشتباه و بیشترین دقت در کار حسابدار وجود داشته باشد، از ابزارهای حسابداری مالیاتی کمک گرفته می‌شود.
رسیدگی به امور مالیاتی می‌تواند یک تخصص جداگانه و درآمدزا برای حسابداران محسوب شود
اهمیت مالیات در حسابداری
چه چیزی باعث می‌شود که حسابداری مالیاتی به عنوان یک تخصص محسوب شود؟ حسابدار مالیاتی چه وظیفه ویژه‌ای را بر عهده دارد؟ پاسخ این سوالات به اهمیت مالیات در حسابداری برمی‌گردد. سال‌های زیادی نیست که قانون مالیات در ایران اجرا می‌شود. اما تقریباً تمامی کسب و کارهای دولتی و آزاد در حال پرداخت مالیات هستند. مهم است که حسابداران مالیاتی، مطابق با استانداردها، قوانین و نرخ‌های تعیین شده مالیات را محاسبه کنند. این مالیات می‌تواند مربوط به شخص حقیقی یا حقوقی باشد. این موضوع اهمیت شرکت در دوره حسابداری مالیاتی را برای حسابداران نشان می‌دهد. تغییرات و اصلاحات قانون مالیات باعث می‌شود که حسابداران مالیاتی در قدم اول به دوره‌های جدید نیاز داشته باشند. پس می‌توان گفت که ابزارهای حسابداری مالیاتی تنها شامل نرم افزار‌ها و اسناد و مدارک نمی‌شود. گاهی دانش به روز، روش‌های نوین و اطلاع از آخرین قوانین می‌تواند بهترین ابزار تلقی شود.
انواع مالیات در ایران
مالیات در ایران به دو نوع مالیات مستقیم و مالیات غیر مستقیم وجود دارد. البته تفاوتی در ابزارهای حسابداری مالیاتی برای این دو نوع وجود ندارد. تنها قوانین و روش محاسبه آن‌ها متفاوت است. مالیات بر درآمد و دارایی جزو مالیات‌های مستقیم در نظر گرفته می‌شود. این موضوع در ماده ۱۷ قانون مالیات آمده است. مالیات بر درآمد می‌تواند شاخه‌های زیادی داشته باشد که حسابداران مالیاتی باید با تمامی آن‌ها آشنا باشند:
- مالیات بر درآمد املاک
- مالیات بر درآمد کشاورزی
- مالیات بر درآمد حقوق
- مالیات بر درآمد مشاغل
- مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
- مالیات بر درآمد اتفاقی
عوارض گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر مصرف هم به عنوان مالیات‌های غیرمستقیم در قانون آمده اند. در این بین حسابداری مالیات ارزش افزوده اهمیت بیشتری دارد. حسابداری مالیات بر ارزش افزوده، برای محاسبه مالیات مرحله‌ای در روند تولید محصولات یا ارائه انجام می‌شود. در حال حاضر نرخ این مالیات 9% است و تماماً باید از مصرف کننده نهایی دریافت شود. یعنی مصرف‌کنندگان میانی که به نوعی تولید کننده یا ارائه دهنده خدمات نیز هستند، باید مبالغ پرداخت شده از سمت خود را از مالیات دریافت شده از مصرف‌کننده نهایی کسر کنند. حسابدار مالیاتی برای محاسبه این مبلغ ق به اسناد فروش و اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده پرداختی نیاز دارد.
از نرم افزارهای آفیس (ورد، اکسل، پاورپوینت و اکسس) در رسیدگی به امور مالی شرکت‌ها استفاده می‌شود
ابزارهای حسابداری مالیاتی
ابزارهایی که حسابدار مالیاتی برای محاسبه مالیات به آن نیاز دارد، به دو دسته سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تقسیم می‌شود. نقص و نداشتن هر کدام از این ابزارها باعث اشتباه، تاخیر و دشوار شدن محاسبه مالیات می‌شود. ابزارهای اصلی که حسابدار مالیاتی حسابداری را با آن انجام می‌دهد، چیزی فراتر از ماشین حساب، کاغذ و قلم است. حسابداری یک مقوله فنی و تخصصی است و به ابزارهای تخصصی نیاز دارد. برخی از ابزارهایی که در محاسبه مالیات استفاده می‌شود، شامل موارد زیر است:
- ابزارهای آفیس: هر حسابدار مالیاتی باید کار با نرم افزارهای آفیس را بلد باشد. اکسل، مهم‌ترین نرم افزاری است که باید حسابدار نحوه کار با آن را بلد باشد. از طریق اکسل می‌توان کارهایی مانند ثبت و نگهداری رویدادهای مالی، طبقه بندی اطلاعات، تهیه گزارشات مالی، تهیه جدول حقوق و دستمزد، بیمه و مالیات و تهیه صورت مغایرت بانکی را انجام داد. علاوه بر آن از واژه پرداز یا نرم افزار ورد، برای تهیه گزارشات و تنظیم آن‌ها استفاده می‌شود.
- نرم افزارهای حسابداری: حتی با وجود نرم‌افزار کاربردی و با قابلیت‌های فراوان اکسل، وجود نرم افزارهای تخصصی حسابداری لازم است. انتخاب نرم افزار حسابداری بسیار اهمیت دارد چون این نرم‌افزار باید قابلیت‌های مورد نیاز حسابداری مالیاتی را داشته باشد. اما به هر حال استفاده از نرم افزار حسابداری مالیاتی می‌تواند مشکل پراکندگی داده‌ها و اطلاعات را برطرف کند.
- اسناد و مدارک مالیاتی: اگر تا به حال تنها ابزارهای نرم افزاری مورد بررسی قرار گرفت، حالا باید ابزارهای سخت افزاری بررسی شود. بدون داشتن اسناد و مدارک مالیاتی، نمی‌توان اطلاعات دقیق را درون نرم افزار وارد کرد. حسابدار مالیاتی برای تشکیل پرونده مالیاتی، به اظهارنامه مالیاتی، اسناد مالیات عملکرد و مالیات ارزش افزوده، اسناد درآمدها، هزینه‌ها، بدهی‌ها و طلب‌های شرکت به تفکیک ماه و سال و چک‌های دریافتی، برگشتی و وصول نشده نیاز دارد.
تنها با داشتن ابزارهای بالا می‌توان از حسابدار مالیاتی انتظار محاسبه درست و بی‌نقص مالیات را داشت.
فعالیت‌های مشمول معافیت مالیاتی
هنگام استفاده از ابزارهای حسابداری مالیاتی باید حواس‌تان به معافیت‌های مالیاتی هم باشد. برخی از کسب و کارها در قانون ایران از پرداخت مالیات معاف شده‌اند. این معافیت جدای از هزینه‌هایی است که در محاسبه مالیات از ارزش افزوده پرداخت شده کسر می‌شود. در قدم اول اشخاص حقیقی با کار دولتی و آزاد حداقل حقوق را دریافت می‌کنند، از پرداخت مالیات معاف‌ند. حسابداری مالیات حقوق تا 4 میلیون تومان را معاف از مالیات می‌داند. البته این موضوع برای قانون مالیات ۱۴۰۰ است و احتمال تغییر آن در سال بعد وجود دارد. قانون مالیات بر خانه‌های خالی هم از سال ۱۴۰۰ اجرایی شده است. اما حتی در این قانون هم می‌توان از معافیت مالیاتی استفاده کرد. انتقال مالکیت دائمی یا استیجاری ملک به اعضای درجه یک خانواده می‌تواند شما را از پرداخت مالیات معاف کند. علاوه بر آن اگر ثابت کنید که گرفتن اجاره املاک تنها منبع درآمدی شما است، احتمال معافیت وجود دارد. در این باره، قانون حداقل حقوق اعمال می‌شود. حسابداران مالیاتی باید در پرداخت حقوق کارمندان و کارگران، بخشی از بندها را معاف از مالیات محسوب کنند. فعالیت‌های زیر تعدادی از این دریافتی‌ها است:
- سنوات پایان خدمت
- خسارت اخراج
- حق سنوات
- حقوق ایام مرخصی
- هزینه سفر و ماموریت
علاوه بر اینها بسیاری از کسب و کارها، معاف از پرداخت مالیات هستند. از بیمه عمر، هزینه‌های درمانی، سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی، فرش، صنایع دستی و بورس نباید مالیات گرفته شود.
استفاده از ابزارهای حسابداری، اشتباه در محاسبه مالیات و رسیدگی به امور مالیاتی را به صفر نمی‌رساند اما باعث دقت بیشتر و خطای کمتر می‌شود
جمع بندی
روش محاسبه مالیات در سند حسابداری متفاوت است ولی برای تمامی روش‌ها، به ابزار نیاز دارید. حضور حسابرسان سازمان امور مالیاتی در شرکت‌ها برای بررسی اسناد مالی و مالیاتی، اتفاقی طبیعی است. حسابرسان به دنبال پیدا کردن هرگونه نقص، ابهام یا اشتباه در اسناد مالیاتی هستند. وظیفه حسابدار مالیاتی، محاسبه نرخ مالیات طبق استانداردها و قوانین جدید مالیاتی است. ابزارها تنها به حسابدار برای محاسبه سریع‌تر و دقیق‌تر مالیات کمک می‌کنند. ابزار نمی‌تواند اشتباه و خطا را به صفر برساند اما در کاهش آن نقش موثری دارد. چشم پوشی کردن از ابزارهای جدید حسابداری، غیر ممکن است. بنابراین چه صاحبان کسب و کار و چه حسابداران مالیاتی باید استفاده از ابزار را در کار خود لحاظ کنند.