اوراق قرضه (Bond) چیست؟
اوراق قرضه یکی از ابزارهای مهم تأمین مالی در اقتصاد جهانی است که دولت‌ها، شرکت‌ها و حتی نهادهای عمومی از آن برای جذب سرمایه استفاده می‌کنند. در واقع، وقتی صحبت از اوراق قرضه می‌شود، منظور قراردادی است که طی آن سرمایه‌گذار مبلغی را به ناشر قرض می‌دهد و در مقابل، سود مشخصی دریافت می‌کند. شناخت دقیق اوراق قرضه برای افرادی که قصد سرمایه‌گذاری مطمئن با ریسک کمتر دارند، ضروری است.
در این مقاله از بلاگ آموزشگاه حسابداری حسابداران خبره بررسی می‌کنیم که اوراق قرضه چیست، چه انواعی دارد و چگونه می‌توان از طریق آن به سود رسید. اگر به دنبال راهی برای تنوع سبد سرمایه‌گذاری خود هستید، مطالعه این مطلب می‌تواند نقطه شروعی عالی باشد.
تعریف و معرفی کلی اوراق قرضه
اوراق قرضه نوعی ابزار مالی است که به‌عنوان یک قرارداد بین سرمایه‌گذار و ناشر عمل می‌کند. در این قرارداد، سرمایه‌گذار مبلغی را به ناشر قرض می‌دهد و در مقابل، در بازه‌های زمانی مشخص سود ثابت یا متغیری دریافت می‌کند. ناشر می‌تواند دولت، شرکت یا نهاد عمومی باشد و متعهد می‌شود اصل سرمایه را در تاریخ سررسید بازگرداند. این ابزار یکی از گزینه‌های محبوب برای سرمایه‌گذاری کم‌ریسک و با بازدهی مشخص محسوب می‌شود.
انواع اوراق قرضه در ایران و جهان
برای درک بهتر اینکه اوراق قرضه چیست، باید با انواع آن آشنا شویم؛ این اوراق بر اساس ناشر، ساختار پرداخت سود و شرایط بازپرداخت به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند:
- اوراق قرضه دولتی: توسط دولت‌ها برای تأمین بودجه و کنترل نقدینگی منتشر می‌شود.
- اوراق قرضه شرکتی: شرکت‌ها برای جذب سرمایه جهت توسعه کسب‌وکار خود منتشر می‌کنند.
- اوراق قرضه شهرداری: نهادهای شهری برای پروژه‌های عمرانی از این اوراق استفاده می‌کنند.
- اوراق قرضه قابل تبدیل: قابلیت تبدیل به سهام و اوراق بهادار شرکت در آینده را دارند.
- اوراق قرضه بدون کوپن: بدون پرداخت سود دوره‌ای بوده و سود در زمان سررسید پرداخت می‌شود.
- اوراق قرضه مبتنی بر تورم: ارزش و سود آن متناسب با نرخ تورم تغییر می‌کند.
مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه
برای درک کامل اینکه اوراق قرضه چیست و آیا گزینه مناسبی برای شماست یا نه، باید مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در این ابزار مالی را بررسی کنیم.
|
مزایا |
معایب |
|
بازدهی ثابت و قابل پیش‌بینی |
سود کمتر نسبت به سهام و دارایی‌های پرریسک |
|
ریسک پایین‌تر نسبت به سایر سرمایه‌گذاری‌ها |
احتمال کاهش ارزش به دلیل تورم |
|
امکان تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری |
نقدشوندگی کمتر در برخی انواع اوراق |
|
حمایت دولتی در اوراق قرضه دولتی |
تأثیرپذیری از تغییر نرخ بهره در بازار |
چگونه اوراق قرضه بخریم؟
برای افرادی که می‌خواهند بدانند اوراق قرضه چیست و چگونه می‌توان آن را تهیه کرد، مراحل خرید اوراق قرضه در بازار سرمایه بسیار ساده اما نیازمند دقت است:
- افتتاح حساب در کارگزاری: ابتدا باید در یک کارگزاری معتبر ثبت‌نام و کد بورسی دریافت کنید.
- ورود به سامانه معاملات: از طریق سامانه‌های آنلاین کارگزاری، به بازار اوراق بدهی دسترسی پیدا کنید.
- انتخاب نوع اوراق قرضه: بر اساس هدف سرمایه‌گذاری (کوتاه‌مدت یا بلندمدت)، نوع اوراق مناسب را انتخاب کنید.
- بررسی نرخ سود و تاریخ سررسید: قبل از خرید، نرخ سود سالانه و زمان بازپرداخت اصل سرمایه را بررسی کنید.
- ثبت سفارش خرید: سفارش خود را در سامانه معاملات وارد کرده و تأیید نهایی انجام دهید.
- پیگیری وضعیت سرمایه‌گذاری: پرداخت سود دوره‌ای و وضعیت اوراق را از طریق کارگزاری کنترل کنید.
نحوه محاسبه بازده، نرخ سود و YTM اوراق قرضه
برای درک بهتر اینکه اوراق قرضه چیست و چگونه سود آن محاسبه می‌شود، باید با مفاهیم بازده، نرخ سود و بازده تا سررسید (YTM) آشنا شویم. نرخ سود اسمی، همان درصدی است که در ابتدای قرارداد تعیین شده و به‌صورت دوره‌ای به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود. اما بازده واقعی، علاوه بر سود دریافتی، تغییرات قیمت اوراق در بازار را نیز در نظر می‌گیرد.
YTM یا بازده تا سررسید نشان می‌دهد اگر اوراق قرضه را تا پایان سررسید نگه دارید، چه میزان بازدهی کلی خواهید داشت. محاسبه این شاخص‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا گزینه‌های مختلف را مقایسه کرده و بهترین تصمیم را برای سرمایه‌گذاری اتخاذ کنند.
سخن آخر
اگر هنوز از خود می‌پرسید اوراق قرضه چیست و آیا ارزش سرمایه‌گذاری دارد، پاسخ در اهداف مالی، افق زمانی و میزان ریسک‌پذیری شما نهفته است. اوراق قرضه می‌تواند ستون «ثبات» در کنار دارایی‌های پرنوسان‌تر سبد سرمایه‌گذاری شما باشد؛ بازدهی دوره‌ای، اولویت بازپرداخت نسبت به سهام و امکان برنامه‌ریزی جریان نقدی از مزیت‌های اصلی آن است. با این حال، ریسک‌هایی مانند تورم و حسابداری تورمی، تغییر نرخ بهره و اعتبار ناشر را نباید نادیده گرفت.
پیشنهاد می‌شود پیش از خرید، نوع اوراق، نرخ سود، سررسید و نقدشوندگی آن را بررسی کرده و در صورت نیاز با یک مشاور مالی یا کارگزاری معتبر مشورت کنید. ترکیب هوشمندانه اوراق بدهی با سایر دارایی‌ها می‌تواند به شما کمک کند سبدی متعادل‌تر و مطمئن‌تر بسازید.
سوالات متداول
در ادامه مطلب آموزش حسابداری به بررسی سوالات متداول شما درباره اوراق قرضه (Bond) چیست؟ می‌پردازیم.
اوراق قرضه چیست و چه کاربردی دارد؟
نوعی قرارداد مالی است که در آن شما پولی را به دولت، شرکت یا نهاد عمومی قرض می‌دهید و در مقابل سود دوره‌ای و بازگشت اصل سرمایه در سررسید دریافت می‌کنید.
تفاوت اوراق قرضه با سهام چیست؟
دارندگان اوراق طلبکار ناشر هستند و سود مشخص می‌گیرند؛ سهام‌داران مالک بخشی از شرکت‌اند و سودشان به عملکرد شرکت وابسته است و تضمینی ندارد.
آیا سود اوراق قرضه همیشه ثابت و تضمین‌شده است؟
در بسیاری از اوراق، نرخ سود اسمی مشخص است؛ اما ریسک نکول ناشر، تغییرات تورم یا نرخ بهره می‌تواند ارزش واقعی بازده را تغییر دهد.
چگونه می‌توانم در ایران اوراق قرضه (اوراق بدهی) بخرم؟
با دریافت کد بورسی از کارگزاری، ورود به سامانه معاملات و انتخاب نماد اوراق بدهی قابل خرید، سفارش ثبت می‌کنید و سپس سود دوره‌ای را طبق شرایط اوراق دریافت خواهید کرد.
قبل از خرید اوراق قرضه به چه نکاتی توجه کنم؟
نرخ سود، تاریخ سررسید، رتبه اعتباری یا پشتوانه ناشر، نقدشوندگی بازار ثانویه و سازگاری اوراق با اهداف زمانی و ریسک‌پذیری شما بسیار مهم هستند.