قرارداد امانی چیست؟
کسی که به عنوان حسابدار در شرکت پیمانکاری کار می‌کند، قطعاً با انواع قراردادهای پیمانکاری روبه‌رو شده است. قرارداد پیمانکاری شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و خدمات است که از طرف کارفرما تحت شرایط خاص و در زمان معین یا نامعین به فرد یا شرکتی به عنوان پیمانکار محول می‌شود. به عنوان یک حسابدار باید بتوانید انواع قراردادهای پیمانکاری را در دفاتر مالی ثبت کنید. در این مطلب با نوع قرارداد پیمانکاری امانی آشنا خواهید شد. با آموزشگاه حسابداری پکت همراه باشید.
معنی قرارداد امانی چیست؟
قرارداد پیمانکاری امانی
کارفرما می‌تواند شرایط، اختیارات و ویژگی‌های متعددی را تحت عنوان قرارداد به پیمانکار پیشنهاد کند. هر کدام از این قراردادها، قوانین خاص خود را دارد و اینطور نیست که انجام آن برای پیمانکار ناممکن باشد. قطعاً شرکتی که به عنوان شرکت پیمانکاری فعالیت می‌کند، می‌کند باید روبرو شدن با انواع قراردادهای پیمانکاری را داشته باشد. قرارداد پیمانکاری امانی هم از این دست قراردادها است.
در این نوع از قرارداد پیمانی، نقش پیمانکار بسیار کم و تقریبا نزدیک به صفر است و او تنها وظایف کوچکی را در پروژه بر عهده می‌گیرد. اما از طرف دیگر، تأمین مالی پروژه، طراحی، ساخت و مدیریت پروژه به عهده کارفرما است. در واقع کارفرما صفر تا صد پروژه را به بخشهای کوچکتر تقسیم می‌کنند و هر کدام از آن را برعهده شخصی می‌گذارد. هزینه‌ها و مخارج تماماً از طرف کارفرما انجام می‌شود و هدایت و برنامه ریزی برای کارکنان هم به عهده کارفرما است.
مزایا و معایب قرارداد امانی
بررسی مزایا و معایب قرار امانی پیمانکاری به کارفرمایان کمک خواهد کرد که برای ثبت این نوع از قرارداد، بهتر تصمیم بگیرند. قطعا هر نوع قرارداد پیمانکاری، مزایا و معایب خاص خود را دارد و قرارداد امانی هم از این قاعده خارج نیست. برای اینکه بخواهید بهتر و دقیق‌تر درباره بستن یا نبستن قرارداد پیمانی امانی تصمیم بگیرید، باید تمامی جوانب را در نظر داشته باشید.
مزایا قرارداد امانی
بستن قرارداد امانی برای این صورت می‌گیرد که در مرحله اول هزینه‌های پروژه کاهش پیدا کند و در مرحله دوم امکان نظارت بیشتر و کنترل دقیق‌تر به وجود بیاید. مزایای قرارداد امانی را می‌توان به موارد زیر خلاصه کرد:
- حذف دردسرهای انتخاب مجری یا پیمانکار
- کاهش هزینه دستمزد پیمانکار
- امکان استفاده از نیروهای استخدامی
- امکان خرید مصالح، مواد اولیه و محصولات با کیفیت
- کاهش هزینه‌های مربوط به بازرسی و نظارت
- صرفه‌جویی نسبی در زمان
بیشتر بخوانید: حسابداری پیمانکاری چیست؟
در قرارداد امانی، همه چیز بر دوش کارفرما است و اگر او نتواند از پس کارها بربیاید، شکست پروژه و خسارت مالی، حتمی است
معایب قرارداد پیمانکاری امانی
هیچ کاری بدون عیب و ایراد نمی‌شود. البته منظور از معایب قرارداد پیمانکاری امانی، این است که بسته به نوع قرارداد باید مخاطرات و مشکلاتی را هم بپذیرید. معایب قرارداد امانی پیمانکاری به موارد زیر خلاصه می‌شود:
- با کاهش حضور و حتی نبود پیمانکار، همه کارها به دوش کارفرما می‌افتد
- در صورت عدم برنامه‌ریزی درست، امکان تاخیر در اتمام پروژه وجود دارد
- در صورت عدم استفاده از نیروهای زبده و باتجربه، امکان ناتمام ماندن و حتی شکست پروژه وجود دارد
- در صورت عدم استفاده از نیروهای با کیفیت و مواد اولیه خوب، درصد خسارت بالا می‌رود
- ممکن است به دلیل تعدد مسئولیت‌های کارفرما و سختی کار، کیفیت کار نهایی پایین بیاید
- معمولاً زمان اتمام پروژه در قراردادهای امانی طولانی‌تر است (به دلیل عدم هماهنگی اجرا و تدارکات)
- امکان به وجود آمدن هزینه‌های پنهان اجرایی وجود دارد
- به وجود آمدن ضایعات، دور ریز و مواد اولیه پرت در این گونه از قراردادها رایج است
- تخمین هزینه اولیه اتمام پروژه، مشکل است
برای کسب آشنایی بیشتر بخوانید: قرارداد معین پیمانکاری یا کار مدت معین چیست؟
اشکال قرارداد پیمان امانی
اشکال قراردادهای پیمان امانی، بسته به نوع کار تعریف می‌شود. یعنی فرقی بین شکل قرارداد و نحوه نوشتن آن نیست. تنها تفاوت در مفاد جزئی و نوع پروژه است. یعنی مثلا قرارداد پیمانکاری امانی ساختمان با قرارداد پیمانکاری امانی تعمیرات تفاوت دارد و این تفاوت، در شکل پروژه است. برای تنظیم درست قرارداد امانی، باید بتوانید بندهای اصلی را به همراه ویژگی‌ها و مفاد مورد توافق در یک قرارداد کلی بگنجانید.
همچنین باید نوع شخص حقیقی یا حقوقی را بین دو طرف مشخص کنید. همین تفاوت ممکن است شرایط پرداخت هزینه متفاوتی را برای طرفین ایجاد کند. از طرف دیگر مدت زمان قرارداد و موارد فسخ قانونی هم باید در متن قرارداد پیمانکاری نوشته شود. به طور کلی یک قرارداد پیمانکاری امانی باید شامل بندهای زیر باشد:
- عنوان قرارداد
- ماده ۱- مشخصات طرفین
- ماده ۲- موضوع قرارداد
- ماده ۳- مدت قرارداد
- ماده ۴- مبلغ قرارداد
- ماده ۵- نحوه پرداخت
- ماده ۶- تعهدات کارفرما
- ماده ۷- تعهدات پیمانکار
- ماده ۸- شرایط فسخ قرارداد
- ماده ۹- سایر موارد قراردادی
- ماده ۱۰- حل اختلاف و داوری
- ماده ۱۱- تعداد نسخ قرارداد
- امضا یا اثرانگشت کارفرما
- امضا یا اثرانگشت پیمانکار
تفاوت پروژه امانی و پیمانی
متن قرارداد امانی، بسته به توان، منابع و نیروهای یک سازمان یا شرکت دولتی و خصوصی نوشته می‌شود. یعنی تمام پروژه باید توسط شرکت انجام شود. کنترل روی فعالیت کار پیمانکار امانی هم سخت و دشوار است. حتی بررسی کیفیت کار او هم وابسته به پایان کار است. اما در پروژه‌های پیمانی، 3 راس مشاور، کارفرما و پیمانکار، کار را انجام داده و در هر لحظه می‌توان عملکرد را ارزیابی و نظارت کرد. کنترل روی قراردادهای پیمانی هم راحت‌تر و آسان‌تر است.
انواع قرارداد پیمان امانی
قرارداد پیمانکاری امانی، یک نوع قرارداد بر اساس هزینه‌های انجام شده است. در آموزش حسابداری پیمانکاری، انواع قرارداد امانی و نحوه نوشتن متن قرارداد امانی، یاد داده می‌شود.
1- قرارداد پیمان امانی با سقف هزینه
در این نوع از قرارداد، حداکثر هزینه‌های اولیه محاسبه شده توسط پیمانکار و هزینه‌های واقعی انجام شده توسط او، با در نظر گرفتن مورد توافق کارفرما، سرشکن و پرداخت خواهد شد.
2- قرارداد پیمان امانی ذی نفع
در این نوع از قرارداد پیمانکاری امانی، سود و دستمزد پیمانکار به روی هزینه‌های انجام شده توسط او اضافه می‌شود و کارفرما ملزم به پرداخت آن است.
3- پیمان امانی ذی نفع با مبلغ ثابت
کنترل شده‌ترین و کم هزینه‌ترین نمونه قرارداد امانی، همین نوع است. کارفرما الزام به پرداخت هزینه مازاد نسبت به مبلغ توافق شده در ابتدای قرارداد ندارد و پیمانکار هم نمی‌تواند درخواست بیشتری از این مبلغ داشته باشد.
4- قرارداد پیمان امانی ذی نفع با درصد سود
در صورتی که مدت زمان انجام قرارداد طولانی، پیمانکار می‌تواند درخواست خود را برای دریافت هزینه‌ها با درصد سود مشخص به کارفرما اعلام کند. در صورت تایید کارفرما، پرداخت هزینه‌ها و مخارج به پیمانکار با همان درصد سود انجام می‌شود.
5- قرارداد پیمان امانی ذی نفع با قیمت ثابت و پاداش
در نظر گرفتن پاداش در این قرارداد تنها برای انگیزه بیشتر پیمانکار است. در طول پروژه ممکن است بخش یا تمام پاداش به پیمانکار پرداخت شود. اما در نهایت، قیمت انجام کار همان قیمت ثابتی‌ست که در قرارداد ذکر شده است.
در قرارداد امانی ساختمان، کارفرما می‌تواند از نیروهای استخدامی خودش استفاده کند و از پرداخت هزینه‌های دستمزد پیمانکار، جلوگیری نماید
تفاوت قرارداد امانی با پیمانی ساده
قرارداد امانی با قرارداد پیمانکاری ساده تفاوت دارد. این موضوع کاملاً مشخص است و دلیل آن هم قصد کارفرما برای کاهش هزینه‌هاست. هنگامی که کارفرما توانایی پرداخت هزینه‌ها و دستمزد پیمانکار را نداشته باشد؛ یا اینکه خود به تنهایی بتواند کنترل، برنامه ریزی، اجرا و نظارت پروژه را انجام دهد؛ یا اینکه نیروهای استخدامی او آماده انجام پروژه‌های زیر دستش باشند، این قرارداد به صرفه است. در واقع، قرارداد امانی، برای مدیریت هزینه بیشتر و بهتر بسته می‌شود.
به یاد داشته باشید هدف از انجام برون‌سپاری کارها و تقسیم کردن آنها به کارهای جزئی‌تر برای دادن آن به پیمانکار‌های مختلف، بالاتر بردن کیفیت انجام کار و داشتن برنامه ریزی و زمانبندی دقیق است. هنگامی که از قرارداد پیمانکاری امانی استفاده می‌کنید، باید بعضی از مخاطرات و مشکلات آن را هم بپذیرید. در مثال قرارداد امانی ساختمان، اگر پروژه با کیفیت پایینی انجام شود (مثلاً کیفیت ساختمان خوب نباشد یا نقشه ساختمان ظرافت مورد نیاز را نداشته باشد) یا اگر هزینه‌های جاری بیشتر از پیش بینی‌های اولیه باشد، پروژه با شکست مواجه خواهد شد.
جمع بندی
هدف از بررسی این نوع از قرارداد، آشنایی بیشتر حسابداران شرکت‌های پیمانکاری با نحوه تنظیم و مفاد آن بود. به عنوان یک حسابدار ممکن است از شما خواسته شود تا قرارداد مورد نیاز را تنظیم کنید؛ یا اینکه به عنوان حسابدار، روی نحوه پرداخت‌ها و محاسبه هزینه‌ها نظارت داشته باشید؛ همچنین باید ثبت انواع قراردادهای حسابداری را در دفاتر مالی مرتب انجام دهید. بنابراین هر چقدر که بتوانید کار با انواع قراردادهای موجود را یاد بگیرید، تواناتر و ماهرتر خواهید بود.
در دوره حسابداری پیمانکاری، با انواع قراردادهای پیمانی و نحوه تنظیم آن آشنا خواهید شد. گذراندن این دوره 184 ساعته، می‌تواند قدم بعدی شما در شغل حسابداری باشد. در صورتی که دنبال ارتقای شغلی و دریافت حقوق و مزایای بیشتر هستید، دوره حسابداری پیمانکاری بهترین گزینه برای شما خواهد بود. داشتن مدرک کارشناسی حسابداری یا رشته های مرتبط و حداقل 3 سال سابقه کار قبل از ثبت نام الزامی است.