مدیریت منابع انسانی چیست؟
در کسب و کارهای امروز فضای به شدت رقابتی حاکم است که بحث منابع انسانی به عنوان یک مزیت رقابتی محسوب شده و ارزشمندترین سرمایه یک کسب و کار به حساب می‌آید. در سازمان‌ها و کسب و کارهای امروز، خلاقیت، نوآوری سازمانی و انگیزه بالای نیروی انسانی از عواملی هستند که می‌توانند کسب و کار را در مسیر پیشرفت و موفقیت هدایت نمایند. وظیفه و نقش مهم مدیریت منابع انسانی است که در یک سازمان یا کسب و کار می‌تواند این مهم را برآورده سازد. در واقع مدیریت منابع انسانی در هر سازمان یا کسب و کار به دلیل توانایی در حفظ و نگهداشت منابع انسانی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و نقش مهمی در موفقیت یک سازمان ایفا می‌کند. با آموزشگاه حسابداری پکت، همراه باشید.
آشنایی با فلسفه مدیریت منابع انسانی
برای درک بهتر نسبت به مدیریت منابع انسانی و نحوه عملکرد آن باید در ابتدا با فلسفه آن آشنا شویم. مدیریت منابع انسانی یا Human Resource Management یک روش مهم به منظور استخدام، استقرار و مدیریت کارکنان در یک سازمان یا کسب و کار است. در واقع در یک سازمان یا کسب و کار، بخش منابع انسانی وظیفه دارد سیاست‌های حاکم بر کارکنان و روابط سازمان با آن‌ها را ایجاد و اعمال کرده و بر آن‌ها نظارت داشته باشد.
در مدیریت منابع انسانی بر نیروی انسانی یا کارکنان به عنوان یک دارایی تجاری تأکید شده و به منظور مدیریت آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این حوزه از کارکنان به عنوان سرمایه انسانی یاد می‌شود و هدف استفاده مؤثر از کارمندان و کارکنان در یک سازمان یا کسب و کار مانند سایر دارایی‌های تجاری، کاهش و مدیریت ریسک و حداکثر بازده سرمایه‌گذاری است.
فرآیندهای مختلفی به عنوان زیرمجموعه مدیریت منابع انسانی در سازمان‌ها یا کسب و کارهای مختلف تعریف می‌شوند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- استخدام و اخراج کارکنان
- ارزیابی عملکرد کارکنان
- تدوین سیاست‌ها و استراتژی‌های حفظ و نگهداشت کارمندان
به منظور توصیف مدیریت و توسعه کارکنان در یک سازمان و کسب و کار، مدیریت منابع انسانی به کار گرفته می‌شود که وظیفه دارد همه امور مربوط به مدیریت سرمایه‌های انسانی سازمان را تحت نظارت قرار دهد. توسعه و اجرای برنامه‌هایی که به منظور اثربخشی یک سازمان یا کسب و کار طراحی شده‌اند نیز از دیگر زیرمجموعه‌های مدیریت منابع انسانی به حساب می‌آید.
واحد منابع انسانی کجاست؟
بسیاری از سازمان‌ها و کسب و کارها در چارت سازمانی خود واحدی به عنوان منابع انسانی دارند که وظیفه دارد سیاست‌های حاکم بر کارکنان را ارتباط سازمان با آن‌ها را ایجاد کرده و آن را اجرا و تحت نظارت قرار دهد. در سازمان‌ها و کسب و کارهای بزرگ واحدی به این نام وجود دارد که این وظایف را بر عهده خواهد داشت.
اما در سازمان‌ها و کسب و کارهای متوسط این واحد با نام واحد اداری شناخته می‌شود که بخشی از وظایف آن مربوط به مدیریت منابع انسانی است. اما متاسفانه در ایران معمولا در کسب و کارهای کوچک خبری از منابع انسانی نیست و این کسب و کارها هنوز به اهمیت منابع انسانی و نقش آن در پیشرفت کسب و کار پی نبرده و نسبت به آن بی توجه هستند.
در دوره مدیریت کسب و کار (دوره MBA) و دوره دکتری مدیریت کسب و کار (دوره DBA) پکت، همواره درباره اهمیت، مزایا و اهداف بخش مدیریت منابع انسانی صحبت می‌شود. بنابراین نمی‌توان موفقیت کسب و کار را بدون کمک واحد منابع انسانی تصور کرد.
اهداف مدیریت منابع انسانی
مدیریت منابع انسانی به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان سازمان یا کسب و کار دارای اهدافی است که در چهار دسته زیر قرار می‌گیرند:
- اهداف اجتماعی: مجموعه اقداماتی است که می‌تواند نیازهای اخلاقی و اجتماعی یا چالش‌های شرکت و کارکنان آن را پاسخ دهد. (انواع چالش در مدیریتی)
- اهداف سازمانی: این مجموعه اقدامات می‌توانند به اطمینان از کارایی سازمان کمک کنند که شامل مواردی مانند آموزش، استخدام و حفظ نرخ بالای نگهداری کارکنان می‌شود.
- اهداف عملکردی: مجموعه اقداماتی هستند که عملکرد مناسب منابع انسانی در کل سازمان را تضمین می‌کنند.
- اهداف شخصی: منابعی هستند که به منظور حمایت از اهداف شخصی هر کارمند مورد استفاده قرار می‌گیرند که شامل مواردی مانند ارائه فرصت برای تحصیل، پیشرفت شغلی یا رضایت کارکنان می‌شود.
مسئولیت‌های مدیر منابع انسانی در سازمان یا کسب و کار
مدیریت منابع انسانی در سازمان یا کسب و کار یکی از ارکان اساسی است که مسئولیت‌های وسیعی را در بر می‌گیرد. مهم‌ترین و اصلی‌ترین مسئولیت‌های فردی که عنوان مدیر مسئولیت منابع انسانی را در یک سازمان بر عهده می‌گیرد شامل موارد زیر می‌شود.
برنامه‌ریزی
این مسئولیت در مدیریت منابع انسانی دو رکن اساسی دارد:
- تحلیل تقاضای منابع انسانی
- تحلیل عرضه منابع انسانی
بر اساس این دو رکن مدیر منابع انسانی در سازمان وظیفه دارد که آن‌ها را با توجه به اهداف سازمان تعیین کند. به عنوان مثال مدیر باید تعیین کند که در 10 سال آینده به چه تعداد نیروی انسانی با توانمندی‌های مختلف نیاز است.
سازماندهی امور و برنامه‌ها
فردی که مسئولیت مدیریت منابع انسانی را بر عهده دارد پس از برنامه‌ریزی و تعیین اهداف، باید از طریق تقسیم وظایف، شفاف‌سازی جایگاه شغلی، تعیین شرح وظایف کارکنان، آماده کردن بسترهای لازم برای ورود کارکنان جدید امور مربوط به منابع انسانی را سازماندهی کند.
استخدام و جذب کارکنان
یکی از مهم‌ترین رموز موفقیت کسب و کارها و سازمان‌های مختلف استخدام کارکنان مناسب است. فردی که به عنوان مدیریت منابع سازمانی در یک کسب و کار فعالیت می‌کند باید بر اساس 3 رکن اصلی نسبت به استخدام کارکنان اقدام نماید:
- شایستگی
- ارزیابی
- ابزارهای ارزیابی
بیشتر بخوانید: سوالات مصاحبه شغلی حسابداری
آموزش نیروی انسانی
یکی از مهم‌ترین ارکانی که در توانمندسازی نیروی انسانی در سازمان‌ها و کسب و کارها و حرکت آن‌ها در مسیر پیشرفت نقش مهمی ایفا می‌کند، آموزش است. نیروهای انسانی در سازمان در هر جایگاه و مرتبه شغلی نیاز به یادگیری مستمر و ارتقاء سطح دانش خود دارند که این کار یکی از مهم‌ترین وظایف مدیریت منابع انسانی است.
نظارت بر پیشرفت و پاداش‌دهی به کارکنان
یک مدیر منابع انسانی باهوش، به خوبی میداند که همه کارکنان نیاز به حمایت و پشتیبانی همه جانبه دارند. از این رو، او پس از آموزش کافی به کارکنان، بر روند پیشرفت آن ها نظارت می‌کند و از طریق سیستم های پاداش دهی، انگیزه مضاعفی را در کارمندان به وجود می‌آورد.
مراقبت از فرهنگ سازمانی
فرهنگ سازمانی یکی از ارکان مهم در هر سازمان یا کسب و کار است که تأثیر بسیار مهمی بر بالندگی و بقاء یک سازمان دارد. هر کسب و کار یا سازمان دارای ارزش‌ها و هنجارهای خاصی است که این ارزش‌های و هنجارها می‌توانند رفتار و عملکرد کارکنان آن مجموعه را مشخص می‌کند. افرادی که در یک سازمان فعالیت می‌کنند باید در فرایندهای مختلف مانند ورود کارکنان جدید، استعفا، اخراج، مرخصی (نحوه محاسبه مرخصی در قانون کار) و هر نوع رویداد دیگری که در سازمان رخ می‌دهد با تمام توان از ارزش‌ها و فرهنگ‌های سازمان خود مراقبت کرده و از تغییر و انحراف آن پیشگیری کنند.
حل تعارضات انسانی
یکی از مسائل مهم و رایج در هر سازمان یا کسب و کار اختلافات و تعارضات در محیط کار است که رسیدگی به آن‌ها یکی از مهم‌ترین وظایف مدیریت منابع انسانی در سازمان است. در هر سازمان یا کسب و کار افراد مختلفی با علایق، شخصیت، قومیت، نژادهای مختلف و غیره در کنار یکدیگر مشغول به فعالیت هستند. این تفاوت‌ها می‌تواند باعث بروز اختلاف بین کارکنان شود؛ مدیریت منابع انسانی باید به این اختلافات سیدگی کرده و از تشدید آن جلوگیری کند.
سخن آخر
نیروی انسانی در هر سازمان یا کسب و کار یکی از اصلی‌ترین ارکان به حساب می‌آید که می‌تواند با هدایت سازمان در مسیر پیشرفت و توسعه، بسترهای لازم برای موفقیت را فراهم کند. مدیریت منابع انسانی در سازمان‌ها یکی از مهم‌ترین جایگاه‌های شغلی به حساب می‌آید که می‌تواند از طریق برنامه‌ریزی و تعیین اهداف سازمان، شرایط را برای حفظ و نگهداشت منابع انسانی فراهم کرده و شرایط موفقیت سازمان را فراهم کند.