حسابداری تعهدی چیست و چه کاربردی دارد؟
حسابداری تعهدی چیست؟ چرا حسابداران شرکت‌های دولتی باید آموزش حسابداری تعهدی را دیده باشند؟ حسابداری تعهدی چه فرقی با حسابداری نقدی دارد؟ آیا این روش می‌تواند حساب‌های جاری را کنترل کند؟ منظور از تعهد چیست؟ شناسایی درآمدها و هزینه‌ها در این روش، چگونه است؟ در مطلب امروز از مجموعه مطالب آموزش حسابداری موسسه پکت، به معرفی یک روش نوین و جدید برای شناسایی و ثبت اسناد مالی، می‌پردازیم.
حسابداری تعهدی چیست؟
حسابداری تعهدی، یک روش حسابداری برای محاسبه هزینه‌ها و درآمدهایی است که صرف نظر از زمان دریافت و پرداخت وجه نقد، شناسایی و ثبت می‌شوند. هدف از انجام این روش، شفاف سازی هزینه‌ها و درآمدها شرکت‌هاست. گزارش‌های مالی هم که با روش حسابداری تعهدی گرفته می‌شوند، امکان محاسبه دقیق هزینه کرد و عملکرد سازمان را به حسابرسان و حسابداران دولتی، می‌دهد. با این حساب، شناسایی مخارج سازمانی، راحت‌تر است. یعنی برای ثبت رویداد، منتظر زمان وقوع نمی‌مانید و دریافت‌ها و پرداخت‌ها، به محض انجام، در دفتر ثبت می‌شوند.
بیشتر بخوانید: آموزش ثبت های حسابداری
دریافت و پرداخت در حسابداری تعهدی
ویژگی‌های حسابداری تعهدی
همانطور که گفتیم، حسابداری تعهدی برخلاف روش‌های سنتی مانند حسابداری نقدی، منتظر زمان وقوع هزینه یا درآمد نمی‌ماند. بنابراین، امکان تطابق درآمدها و هزینه‌ها را با ادارات و شرکت‌ها می‌دهد. اما این تنها ویژگی این روش نیست. روش حسابداری بر مبنای تعهد، ویژگی‌های زیر را هم دارد:
- درآمدها، هزینه‌ها، بدهی‌ها و طلب‌ها، در دوره‌های مالی مربوط به خود، شناسایی و ثبت می‌شوند
- برای ارزیابی دقیق عملکرد هزینه و درآمد شرکت، باید از روش حسابداری تعهدی استفاده کرد
- برای برنامه ریزی، بودجه بندی و تخصیص پول به شرکت‌ها بهتر است مبنای کار، حسابداری تعهدی باشد
مزایای حسابداری تعهدی چیست؟
بزرگ‌ترین مزیت استفاده از حسابداری تعهدی، ثبت دقیق هزینه‌ها و درآمدهای یک سازمان است. از آن جایی که حسابداری تعهدی عمدتاً در ادارات و سازمان‌های دولتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، بنابراین صحت گزارش‌های مالی، اهمیت ویژه‌ای دارد. اما سوال مهم این است که مزایای دیگر حسابداری تعهدی چیست؟ استفاده از روش حسابداری تعهدی در سازمان، چه ویژگی‌هایی به سیستم اضافه می‌کند؟
در ادامه برخی از ویژگی‌های حسابداری تعهدی را معرفی کرده‌ایم:
- افزایش صحت و اعتبار صورت‌های مالی اساسی
- سهولت در گزارش گری‌های مالی
- سهولت در مدیریت مطالبات و بدهی‌ها
- ارتقای سطح پاسخ‌گویی مدیریت مالی یک سازمان
- افزایش کارایی و اثربخشی منابع سازمانی
- مشخص شدن درآمدها و هزینه‌های واقعی در دوره‌های مالی مختلف
- مشخص شدن قیمت تمام شده تمامی پروژه‌ها
- امکان ارزیابی سازمان بر اساس شاخص‌های مالی
صورت‌های مالی حسابداری تعهدی
همانطور که گفتیم، در روش تعهدی، امکان گزارش گری و تهیه صورت‌های مالی مختلف وجود دارد. به نسبت روش‌های سنتی هم گزارش‌های حسابداری تعهد، دقیق‌تر و کامل‌تر است. در حسابداری تعهدی، باید 4 صورت مالی زیر وجود داشته باشد:
- صورت وضعیت مالی
- صورت تغییر در وضعیت مالی
- گردش حساب تغییرات
- صورت مقایسه بودجه و عملکرد
گرفتن این گزارش‌ها هم وابسته به این است که شما مراحل پیاده سازی روش تعهدی را در سازمان انجام داده باشید. یعنی باید دفتری به نام دفتر تعهدی ایجاد کنید. تعریف زیر فصل‌ها و حساب‌ها هم باید توسط حسابدار انجام شود. پس از آن می‌توان صورت وضعیت مالی را از حساب‌ها استخراج کرد و ارائه داد.
تفاوت حسابداری نقدی با تعهدی
حسابداری تعهدی چه فرقی با حسابداری نقدی دارد؟
به طور معمول، دولت‌ها و شرکتی‌های دولتی، بر اساس حسابداری نقدی، بودجه بندی می‌کنند. بر اساس حسابداری نقدی، مسیر خرج و مصرف وجوه عمومی، مشخص می‌شود. اما زمان شناسایی و ثبت رویدادهای مالی، تفاوت حسابداری تعهدی و نقدی است. در روش سنتی حسابداری نقدی، رویدادها بر اساس زمان و موعد آن‌ها شناسایی و ثبت می‌شوند. یعنی مبنای رویداد، زمان مبادله پول، کالا یا خدمات است.
اما در حسابداری تعهدی دولتی، ردیف‌های بودجه جداگانه‌ای برای اعتبارات جاری و عمرانی وجود دارد. به منظور بررسی و حسابرسی ردیف‌های بودجه، حساب‌هایی مورد بررسی قرار می‌گیرد که هنوز پولی در آن‌ها وجود ندارد. یعنی مبنای ثبت درآمد و هزینه، انجام خدمت یا فروش کالا است. یک تفاوت دیگر هم این است که برخلاف حسابداری نقدی، در حسابداری تعهدی، حساب‌های دریافتنی و پرداختنی وجود دارد. این حساب‌ها مبالغی را شامل می‌شود که باید در آینده وصول یا پرداخت شوند.
همین مسئله می‌تواند جزو معایب حسابداری تعهدی هم محسوب شود. با این حساب که ممکن است هزینه‌های پرداخت شده، هیچوقت وصول نشوند و به دریافت خدمات یا خرید کالا، منجر نشوند. در حسابداری نقدی، مبنای ثبت رویداد، وقوع مبادله پول و کالا یا خدمت است. اما در حسابداری تعهدی، پول خدمات یا کالاهایی پرداخت می‌شود که قرار است در آینده وصول شوند. با این حال، به دلیل داشتن حساب دریافتنی و پرداختنی، شناسایی هزینه‌ها و مخارج در حسابداری تعهدی راحت‌تر و آسان‌تر است.
یک مثال از حسابداری تعهدی
فرص کنید که شما برای سرمایه گذاری در بازارهای مالی، سهام یک شرکت را به هر میزان خریده‌اید. شما مالک تمام سهام شرکت نیستید و حتی کنترلی هم روی عملکرد شرکت ندارید. تنها ویژگی در دسترس شما، دستورالعمل حاکمیت شرکتی است که افشای اطلاعات، عملکرد و وضعیت شرکت و چارچوب قانونی مالک، مدیر و سهامدار را تعیین می‌کند.
با این حال، افت یا رشد سهام شرکت، روی اصل سرمایه شما هم تاثیر می‌گذارد. اگر سهام شرکت رشد کند، اصل سرمایه شما هم بیشتر می‌شود و افزایش پیدا می‌کند. در مقابل، با افت ارزش سهام شرکت، اصل سرمایه شما هم از مقدار اولیه، کمتر خواهد شد. با این حال، بابت افزایش سرمایه یا کاهش آن، نه پولی به شما داده می‌شود و نه پولی از شما گرفته می‌شود. تنها زمانی این رشد یا افت در سرمایه شما تاثیر می‌گذارد، که قصد فروش سهام را داشته باشید. پس از وقوع تبادل سهام، مقدار واقعی درآمد یا هزینه مشخص می‌شود.
با شرکت در دوره‌های سرمایه گذاری در بورس آموزشگاه حسابداری پکت می‌توانید هوشمندانه در بازار فعالیت کنید:
- کارگاه حضوری سرمایه‌گذاری در بورس
- کارگاه آنلاین سرمایه‌گذاری در بورس
- دوره آنلاین عالی تحلیلگر خبره بورس
سخن آخر
روش‌هایی مانند حسابداری تعهدی، برای شرکت‌ها و اداراتی مناسب است که کارهای خود را به شکل اعتباری و بدون دریافت پول نقد در ابتدا معامله، انجام می‌دهند. برای جلوگیری از کسر مالی و ناهماهنگی در اسناد مالی شرکت‌های اعتباری یا ادارات دولتی، باید از روش‌های نوین حسابداری مانند روش تعهدی استفاده کرد. در دوره حسابداری دولتی، روش حسابداری تعهدی هم آموزش داده می‌شود. حسابداری تعهدی به شما کمک می‌کند تا درآمدهای وصول نشده را در اسناد مالی ثبت کنید. برای معاملات پیچیده و چندگانه هم روش تعهدی بسیار مناسب است. بنابراین به عنوان یک حسابدار خبره باید بتوانید در صورت نیاز، حسابداری تعهدی را پیاده سازی و اجرا کنید.