حسابرسی بیمه چیست و چگونه انجام می‌شود؟
یک فرآیند اداری رایج در سازمان تامین اجتماعی، بازرسی و حسابرسی بیمه است. اما حسابرسی بیمه چیست و چرا بازرسان تامین اجتماعی، سرزده به کارگاه‌ها و شرکت‌ها می‌روند؟ دلیل این کار چیست؟ حسابرسی بیمه چه کمکی به کارفرمایان و کارگران می‌کند؟ مدارک و اسناد مورد نیاز برای حسابرسی بیمه چیست؟ در این مطلب از آموزشگاه حسابداری پکت، به بررسی تعریف، اهداف، مراحل و مدارک مورد نیاز برای حسابرسی بیمه می‌پردازیم.
حسابرسی بیمه ای چیست؟
فرآیند حسابرسی، به معنای بررسی اسناد مالی و حسابداری است. برای پاسخ دادن به سوال حسابرسی بیمه هم به همین تعریف می‌توان استناد کرد.
حسابرسی بیمه، به مجموعه فعالیت‌هایی که برای بررسی اسناد بیمه ای کارفرمایان و پیمانکاران انجام می‌گیرد، گفته می‌شود. صاحبان دفاتر قانونی در سازمان تامین اجتماعی، مکمل به پرداخت به موقع بیمه نیروهای تحت تکلف خود هستند. به همین منظور، حسابرسی بیمه ای انجام می‌گیرد تا از پرداخت به موقع و صحیح حق بیمه، مطمئن شوند. تمرد کردن از ارائه مدارک و دفاتر قانونی، پرداخت ناقص بیمه یا قطع بیمه کارگر و کارمند بدون اطلاع و دلیل مشخص، موجبات مجازات قانونی را فراهم می‌کند.
حسابرسان بیمه موظفند تا تمام دفاتر قانونی و مدارک بیمه ای شرکت‌ها را بررسی کنند
ماده 28 و 38 قانون تامین اجتماعی درباره حسابرسی بیمه
دو ماده 28 و 38 قانون تامین اجتماعی، روش کار حسابرسی بیمه را مشخص می‌کند.
اگر مطلب حق بیمه 1401 پکت را خوانده باشید، حتما جدول میزان پرداخت بیمه را توسط کارفرما، دولت و کارگر یا کارمند را دیده‌اید. نرخ بیمه آزاد و اختیاری 1401، عامل تعیین کننده در میزان درآمد شرکت تامین اجتماعی است. ماده 28 قانون تامین اجتماعی، درامدهای مستقیم سازمان را از بیمه‌های آزاد و اختیاری مشخص می‌کند.
ماده 38 قانون تامین اجتماعی هم کارفرمایان و پیمانکاران را مکلف می‌کند تا تمام نیروهای قراردادی، موقت یا مناقصه‌ای را بیمه کنند. این یعنی، درآمد سازمان از سمت نیروهای قراردادی و موقت هم خواهد بود. بر اساس همین دو ماده، حسابرسان تامین اجتماعی می‌توانند مدارک مربوط به بیمه این دسته از افراد را بررسی کنند.
در صورتی که کارفرما یا پیمانکار، نیروهای مشمولِ این دو ماده قانون را بیمه نکرده باشند، در حسابرسی بیمه، مشمول جریمه خواهید شد.
اهداف حسابرسی بیمه
با توجه به دو ماده بالا، پرداخت حق بیمه برای تمام کارگاه ها، موسسات، شرکت‌ها و… الزامی است. اما دلیل و هدف حسابرسی بیمه چیست؟ چرا حسابرسی بیمه انجام می‌شود؟ این کار چه فایده‌ای برای کارفرمایان و کارگران دارد؟
- اطمینان از پرداخت بیمه کارگران و کارمندان
قانون کار و تامین اجتماعی، کارفرمایان و پیمانکاران را به تهیه و ارسال لیست بیمه مکلف می‌کند. حسابرسان بیمه ای، وظیفه بررسی پرداخت به موقع این لیست را بر عهده دارند. ممکن است یک شرکت از حسابدار قراردادی برای انجام امور مالی کمک بگیرد. حسابرسی بیمه کمک می‌کند تا کارفرمایان از پرداخت بیمه توسط حسابدار شرکت، مطمئن شوند. حسابرسی بیمه ای، به کارگران هم کمک می‌کند تا دیگر نگران پرداخت نشدن حق بیمه خود نباشند.
- اطمینان از اجرای قوانین تامین اجتماعی
در ماده 38 قانون، نیروهای قراردادی هم باید بیمه شوند. بنابراین لازم است تا مدارک بیمه ای این افراد هم در اسناد شرکت و دفاتر قانونی سازمانی، موجود باشد. بازرسان حسابرسی بیمه ای، مشخص می‌کنند که آیا قانون رعایت شده یا نه. علاوه بر آن، این حسابرسان و بازرسان بیمه، به میزان پرداخت بیمه طبق حقوق و دستمزد قراردادها هم دقت می‌کنند. یعنی حق بیمه هر فرد، باید مطابق با حقوقی باشد که او دریافت می‌کند.
- کاهش خطا و اشکال در هنگام دریافت برگه مفاصل بیمه
برگه مفاصا حساب بیمه برای تسویه حساب پیمانکاران با سازمان تامین اجتماعی صادر می‌شود. برای اینکه بخواهید این برگه را دریافت کنید، نباید هیچ بدهی به تامین اجتماعی از بابت پرداخت حق بیمه‌ها داشته باشید. حسابرسی بیمه کمک می‌کند تا این بدهی‌ها در زمان وقوع، شناسایی و پرداخت شوند تا در هنگام دریافت برگه مفاصا، دچار مشکل نشوید.
هدف از حسابرسی بیمه، جلوگیری از اشتباهاتی است که به عمد یا خطا رخ می‌دهد
مزایای حسابرسی بیمه چیست؟
به طور خلاصه، وجود حسابرسان بیمه و بازرسان تامین اجتماعی، مزایای زیر را برای افراد و شرکت‌ها دارد:
- شناسایی تعداد دقیق کارمندان و کارگران هر شرکت
- شناسایی هزینه‌های مرتبط با کار
- مشخص کردن حقوق بیمه ای کارگران و کارمندان
- کنترل و نظارت بر قانون قراردادها و حق بیمه‌ها
- نظارت بر برخورداری کارگران از خدمات تامین اجتماعی
- کنترل و نظارت بر پرداخت حق بیمه‌ها
حسابرسی بیمه چگونه انجام می‌شود؟
حسابرسی بیمه از طریق شعبات تامین اجتماعی در تهران و دیگر شهرهای ایران است. برای این کار، مراحل زیر باید دنبال شود:
- صدور درخواست انجام حسابرسی بیمه ای از شعبه مورد نظر
- ارسال مدارک مربوط به حسابرسی بیمه
- ارسال فرم‌های مخصوص حسابرسی از سازمان تامین اجتماعی به شرکت
- ثبت اطلاعات مربوط به دفاتر قانونی و اظهارنامه‌های مالیاتی توسط شرکت در فرم‌های حسابرسی
- ارسال فرم‌های حسابرسی به شعبه تامین اجتماعی درخواست کننده
- بررسی فرم‌ها توسط موسسات حسابرسی تامین اجتماعی و ارسال گزارش
- تعیین میزان بدهی حسابرسی بیمه توسط شعبه بر اساس گزارش دریافتی
انواع بازرسی بیمه ای تامین اجتماعی
بازرسی دوره‌ای، ساده‌ترین و اولین کاری است که در حسابرسی بیمه انجام می‌شود. بازرسان تامین اجتماعی، حق ورود و بازرسی از دفاتر قانونی شرکت‌ها و مؤسسات حقیقی و حقوقی را دارند. در بازرسی محلی، بازرس بیمه به شکل حضوری در مکان حاضر شده و تعداد کارمندان و نیروهای تحت بیمه را با تعداد ثبت شده در دفاتر قانونی، مقایسه می‌کند. همچنین این بازرسان می‌توانند محیط کار و نحوه و شرایط کار کارگران و کارمندان را مورد بررسی قرار بدهند.
به طور خلاصه، بازرسان بیمه، 2 کار برای بازرسی انجام می‌دهند:
- بازرسی بیمه ای از کارگاه‌ها برای شناسایی نیروهای انسانی تحت قرارداد
- بازرسی بیمه ای از دفاتر قانونی
اشکال بازرسی بیمه هم می‌تواند به 3 شکل زیر باشد:
- بازرسی سرزده: به معنای حضور بازرسان در کارگاه به شکل اتفاقی و سرزده برای بررسی تعداد کارمندان و مشخصات هر کدام از آن‌ها برای تطابق با لیست بیمه
- بازرسی کشفی: برای کشف کارگاه‌های بدون کد کارگاهی و لیست بیمه + تشکیل پرونده جرایم بیمه ای
- بازرسی تحقیقی: برای بررسی شکایات و درخواست‌ها از طرف کارفرما یا کارگران
نمونه بازرسی تحقیقی تامین اجتماعی از یک شرکت خصوصی
مدارک لازم برای حسابرسی بیمه
برای حسابرسی بیمه ممکن است نیاز باشد تا هر یک از مدارک زیر را به به بازرسان تامین اجتماعی، ارائه کنید:
- لیست بیمه تامین اجتماعی
- لیست حقوق و دستمزد
- لیست مالیات حقوق کارکنان
- دفاتر قانونی شرکت
- اظهارنامه‌های مالیاتی
- فیش‌های پرداخت حق بیمه
- لیست قراردادهای کارکنان
در صورتی که درخواست حسابرسی از سمت شعبه تامین اجتماعی صادر شده باشد، باید فرم‌های مخصوص حسابرسی بیمه را پُر کرده و همراه با مدارک درخواست شده به شعبه مذکور، ارسال کنید.
بیشتر بخوانید: چطور مشاور بیمه شویم؟
سخن آخر
هنگامی که صحبت از حسابرسی و بیمه می‌شود، باید هم آموزش حسابرسی را در نظر داشت و هم آموزش حسابداری بیمه. حسابدار، کسی است که لیست بیمه کارکنان را تهیه و ارسال می‌کند. تایید لیست و دستور صدور پرداخت هم با نظارت مدیر مالی یا مدیر شرکت انجام می‌شود. برای اینکه هیچگونه اختلالی در این فرآیند رخ ندهد، لازم است تا در آموزش حسابداری حسابداران، سرفصل‌های مربوط به بیمه و لیست بیمه ای هم وجود داشته باشد.
در دوره ویژه بازار کار پکت، می‌توانید تمام مباحث بیمه را یاد بگیرید و مطابق با آخرین قانون کار و تامین اجتماعی، پیش بروید. البته در نظر داشته باشید که این قانون، به طور مداوم در حال تغییر است. بنابراین نباید تنها به دانسته‌ها قدیمی بسنده کنید و همیشه به دنبال اخبار جدید حسابداری باشید.