بن کارگری به چه کسانی تعلق میگیرد؟
بن کارگری یکی از مزایای رفاهی مهم برای نیروی کار محسوب میشود که نقش موثری در حمایت از معیشت کارگران ایفا میکند. شناخت دقیق اینکه چه کسانی مشمول دریافت این مزایا هستند، به ویژه برای حسابداران و مدیران منابع انسانی اهمیت زیادی دارد. آموزشگاه حسابداری پکت در راستای ارتقای دانش حسابداری و حقوقی، به بررسی دقیق قوانین و شرایط تعلق گرفتن بن کارگری میپردازد.
در این مقاله از بلاگ پکت با جزئیات مشخص خواهیم کرد که چه مشاغل، قراردادهایی و شرایطی مشمول این امتیاز حمایتی میشوند. درک درست این موضوع به تصمیمگیری دقیقتر در واحدهای مالی و اداری کمک میکند.
بن کارگری چیست و چه کاربردی دارد؟
بن کارگری یکی از مزایای رفاهی تعریفشده برای کارگران است که در قالب کمکهزینهای غیرنقدی، به منظور تأمین بخشی از نیازهای معیشتی آنها پرداخت میشود. این بن معمولاً به صورت کارتهای خرید کالا یا وجهی مشخص در فیش حقوقی لحاظ میگردد و هدف اصلی آن، حمایت از توان مالی کارگران در برابر افزایش هزینههای زندگی است.
بر اساس قانون کار و مصوبات شورای عالی کار، کارفرمایان موظفاند مبلغ معینی را تحت عنوان بن کارگری به کارگران مشمول پرداخت کنند. این مبلغ به طور معمول به صورت ماهانه و به همراه حقوق پرداخت میشود. از آنجایی که بن کارگری جزو حقوق پایه نیست، اما نقش مهمی در سبد معیشت نیروی کار دارد، محاسبه دقیق آن در وظایف حسابداران و مسئولین مالی سازمانها جایگاه ویژهای دارد.
چه کسانی مشمول دریافت بن کارگری هستند؟
مطابق با قانون کار جمهوری اسلامی ایران، تمام کارگرانی که تحت پوشش این قانون قرار دارند، مشمول دریافت بن کارگری هستند. این افراد شامل کارگران با قرارداد دائم، موقت و حتی روزمزد میشوند؛ به شرطی که رابطه کاری آنها با کارفرما بر اساس ضوابط قانون کار تعریف شده باشد.
نکته مهم اینجاست که نوع قرارداد تأثیری در حق دریافت بن کارگری ندارد؛ یعنی کارگرانی که با قرارداد موقت نیز مشغول به کار هستند، به اندازه کارگران رسمی، از این مزیت رفاهی بهرهمند میشوند. البته کارمندانی که در قالب قراردادهای خارج از شمول قانون کار (مثل قراردادهای کشوری یا لشگری) استخدام شدهاند، معمولاً مشمول این مزایا نیستند.
کارفرمایان موظفاند به ازای هر ماه کارکرد، بن کارگری را بهطور کامل پرداخت کنند؛ حتی اگر کارگر به صورت پارهوقت یا ساعتی فعالیت داشته باشد، در صورت حضور مستمر و ثبتشده، مشمول دریافت این کمکهزینه خواهد بود. این موضوع یکی از موارد مهم در محاسبات حقوق و دستمزد است که در دورههای تخصصی آموزشگاه پکت بهصورت عملی آموزش حسابداری داده میشود.
آشنایی با مشمولان بن کارگری، از بروز اختلافات بین کارگر و کارفرما جلوگیری میکند و همچنین باعث افزایش شفافیت و رعایت عدالت در نظام پرداخت میشود.
شرایط و ضوابط قانونی دریافت بن کارگری
برای دریافت بن کارگری، شرایط مشخصی از سوی قانونگذار تعیین شده است که بر اساس آن، کارگران واجد شرایط میتوانند از این مزیت استفاده کنند. مهمترین مرجع تعیین این شرایط، قانون کار و مصوبات شورای عالی کار است که هر ساله مبلغ بن را نیز مشخص میکند.
در ادامه به مهمترین ضوابط قانونی دریافت بن کارگری اشاره میکنیم:
مشمول قانون کار
کارگر باید تحت پوشش قانون کار باشد؛ یعنی قرارداد او بر اساس ضوابط این قانون تنظیم شده باشد. کارکنانی که مشمول قوانین دیگری مانند قانون مدیریت خدمات کشوری هستند، معمولاً در لیست دریافتکنندگان بن کارگری قرار نمیگیرند.
وجود رابطه کاری
برقراری رابطه کاری رسمی میان کارگر و کارفرما شرط لازم است. حتی اگر قرارداد کتبی وجود نداشته باشد، اما شواهدی دال بر رابطه کار (مانند حضور منظم، دریافت حقوق و…) موجود باشد، بن کارگری باید پرداخت شود.
اشتغال فعال در دوره پرداخت
کارگر باید در ماه مربوطه فعال بوده و ساعات مشخصی را مشغول به کار باشد. در صورت غیبت غیرموجه طولانیمدت یا ترک کار، ممکن است بن کارگری به طور کامل پرداخت نشود.
عدم وابستگی به نوع قرارداد
بن کارگری برای تمامی اشکال قرارداد کاری (اعم از دائم، موقت یا روزمزد) الزامی است و نمیتوان به بهانه نوع قرارداد از پرداخت آن خودداری کرد.
الزام به پرداخت از سوی کارفرما
کارفرمایان موظفاند مبلغ بن کارگری را طبق بخشنامههای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به صورت ماهانه و همراه با حقوق پرداخت کنند. عدم پرداخت این مزایا میتواند از نظر قانونی، قابل پیگیری باشد.
تفاوت بن کارگری با سایر مزایای رفاهی
در جدول زیر به تفاوت بن کارگری با سایر مزایای رفاهی میپردازیم.
مورد مقایسه |
بن کارگری |
حق مسکن |
حق اولاد |
پایه سنوات |
نوع پرداخت |
غیرنقدی (کالا یا کارت خرید) |
نقدی |
نقدی |
نقدی |
مشمولین |
کلیه کارگران مشمول قانون کار |
کارگران متأهل یا مجرد مشمول قانون کار |
فقط کارگران دارای فرزند و شرایط خاص |
کارگران با حداقل یک سال سابقه |
میزان مبلغ (سال ۱۴۰۳) |
حدود ۱,۱۰۰,۰۰۰ تومان در ماه |
۹۰۰,۰۰۰ تومان در ماه |
برای هر فرزند حدود ۵۳۰,۰۰۰ تومان |
۲۱۰,۰۰۰ تومان (برای هر سال سابقه) |
نیاز به شرایط خاص؟ |
خیر |
خیر |
بله (داشتن فرزند و سابقه بیمه) |
بله (حداقل یک سال سابقه کار) |
هدف پرداخت |
کمک به تأمین معیشت و خرید اقلام ضروری |
کمک هزینه اجاره یا تأمین مسکن |
کمک به هزینههای نگهداری فرزند |
تشویق ماندگاری و سابقه در شغل |
زمان پرداخت |
به صورت ماهانه |
به صورت ماهانه |
به صورت ماهانه |
معمولاً ماهانه یا سالانه |
آیا کارگران قراردادی هم بن کارگری دریافت میکنند؟
یکی از سوالات رایج در حوزه مدیریت منابع انسانی و حسابداری حقوق و دستمزد این است که آیا کارگران با قرارداد موقت یا قراردادی نیز از بن کارگری بهرهمند میشوند یا خیر. پاسخ به این پرسش مثبت است.
مطابق با قانون کار ایران، نوع قرارداد هیچگونه تأثیری در تعلق گرفتن بن کارگری ندارد. تمام کارگرانی که با هر نوع قرارداد (اعم از دائم، موقت، روزمزد یا ساعتی) مشغول به کار هستند و رابطه کاری آنها بر اساس قانون کار تعریف شده است، مشمول دریافت این مزایا خواهند بود.
بنابراین، اگر کارگری به صورت قراردادی در یک مجموعه مشغول به فعالیت باشد و کارفرما موظف به پرداخت حقوق و بیمه او باشد، پرداخت بن کارگری نیز الزامی است. این مسئله نهتنها از نظر حقوقی لازمالاجراست، بلکه از دیدگاه عدالت شغلی و ایجاد انگیزه در میان نیروی کار نیز اهمیت زیادی دارد.
نقش حسابداران در محاسبه و پرداخت بن کارگری
حسابداران در سازمانها، مسئولیتهای کلیدی و حساسی بر عهده دارند، بهویژه در حوزه محاسبه فیش حقوق و مزایای کارکنان. یکی از این وظایف، محاسبه و پرداخت دقیق بن کارگری است که نیازمند آشنایی کامل با قوانین کار، بخشنامهها و دستورالعملهای مربوطه است.
در ادامه به مهمترین مسئولیتهای حسابداران در این زمینه اشاره میکنیم:
بررسی مشمولان بن کارگری
حسابداران باید بتوانند بهدرستی تشخیص دهند که چه افرادی در سازمان مشمول دریافت بن کارگری هستند. این کار شامل بررسی نوع قرارداد، وضعیت بیمه، مدت زمان اشتغال و حضور مؤثر کارگر در محل کار میشود.
اعمال صحیح در فیش حقوقی
بن کارگری باید به صورت جداگانه و شفاف در فیش حقوقی کارگر درج شود. عدم درج این مبلغ، علاوه بر ایجاد نارضایتی در میان کارکنان، میتواند در بازرسیهای اداره کار مشکلات حقوقی برای کارفرما ایجاد کند.
رعایت بخشنامههای سالانه
مبلغ بن کارگری توسط شورای عالی کار هر سال تعیین و اعلام میشود. حسابداران باید بهروز بوده و تغییرات سالانه این مبلغ را در سیستمهای مالی اعمال کنند. استفاده از نرمافزارهای حسابداری بهروز در این زمینه بسیار مؤثر است.
ثبت در دفاتر قانونی
مطابق با اصول حسابداری، بن کارگری باید بهعنوان یکی از هزینههای پرسنلی در دفاتر قانونی ثبت شود. این ثبت برای شفافیت مالی و تسهیل در ارائه اظهارنامههای مالیاتی اهمیت زیادی دارد.
مشاوره به مدیران منابع انسانی
حسابداران حرفهای میتوانند با دانش دقیق خود از قوانین کار، مشاور خوبی برای واحد منابع انسانی در برنامهریزی پرداختها و جلوگیری از تخلفات احتمالی باشند.
سخن آخر
بن کارگری یکی از مهمترین مزایای رفاهی تعریفشده در قانون کار ایران است که تأثیر مستقیم بر کیفیت زندگی کارگران دارد. درک دقیق قوانین و ضوابط مربوط به این کمکهزینه، نهتنها برای کارفرمایان بلکه برای حسابداران و مسئولان منابع انسانی ضروری است.
در آموزشگاه حسابداری پکت تلاش میشود تا مفاهیم قانونی و کاربردی همچون بن کارگری به زبانی ساده و قابل اجرا آموزش داده شود تا دانشپذیران بتوانند با اطمینان در محیطهای حرفهای ایفای نقش کنند. رعایت عدالت در پرداختها، پایهای برای افزایش بهرهوری و رضایت نیروی کار است و بن کارگری یکی از ابزارهای کلیدی در این مسیر محسوب میشود.
سؤالات متداول
در ادامه مطلب به بررسی سوالات متداول شما درباره بن کارگری به چه کسانی تعلق میگیرد میپردازیم.
آیا کارگران پارهوقت هم بن کارگری دریافت میکنند؟
بله، کارگران پارهوقت در صورتی که تحت شمول قانون کار باشند و رابطه کاری آنها با کارفرما رسمی باشد، متناسب با میزان کارکرد خود مشمول دریافت بن کارگری هستند.
آیا کارفرما میتواند به دلخواه خود بن کارگری را حذف یا کمتر پرداخت کند؟
خیر، پرداخت بن کارگری الزامی است و طبق مصوبات شورای عالی کار باید به صورت کامل و طبق مبلغ اعلامشده پرداخت شود. هرگونه عدم پرداخت میتواند از سوی اداره کار پیگیری شود.
آیا بن کارگری مشمول مالیات یا بیمه میشود؟
خیر، بن کارگری جزء مزایای غیرنقدی است و در حال حاضر مشمول مالیات و کسورات بیمهای نمیشود، اما باید بهصورت دقیق در فیش حقوقی ثبت شود.